Danh sách người đoạt giải Nobel

Giải Nobel (tiếng Thụy Điển: Nobelpriset, tiếng Na Uy: Nobelprisen) là giải thưởng quốc tế do Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, Viện Hàn lâm Thụy Điển, Học viện Karolinska và Ủy ban Nobel Na Uy trao hằng năm cho các cá nhân và tổ chức có đóng góp tiêu biểu trong các lĩnh vực hoá học, vật lý, văn học, hoà bình, và sinh lý học hoặc y học.^[1] Giải thưởng này được thành lập theo bản di chúc năm 1895 của Alfred Nobel; di chúc cũng ghi rõ giải sẽ do Quỹ Nobel quản lý. Năm 1968, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển thành lập thêm Giải thưởng của Ngân hàng Thụy Điển cho khoa học kinh tế để tưởng nhớ Nobel, hay Giải Nobel Kinh tế, để vinh danh những đóng góp tiêu biểu trong lĩnh vực này. Mỗi người đoạt giải sẽ được nhận một huy chương vàng, một bằng chứng nhận cùng một khoản tiền thưởng (mỗi năm, Quỹ Nobel sẽ quyết định số tiền này).^[2]

Giải thưởng

Mỗi giải được trao bởi một tổ chức riêng biệt. Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển trao giải Nobel Vật lý, Hoá học và Kinh tế; Học viện Karolinska trao giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học; Viện Hàn lâm Thụy Điển trao giải Nobel Văn học; Ủy ban Nobel Na Uy trao giải Nobel Hoà bình.^[3] Mỗi người đoạt giải được nhận một huy chương, một bằng chứng nhận cùng một khoản tiền thưởng (khác nhau tùy theo năm).^[2] Năm 1901, những người đoạt giải Nobel đầu tiên được nhận 150.782 krona, tương đương với 10.531.894 krona theo thời giá tháng 12 năm 2023. Năm 2024, người nhận giải được trao phần thưởng tiền mặt trị giá 11 triệu krona.^[4]^[5] Lễ trao giải diễn ra tại Stockholm, Thụy Điển vào ngày 10 tháng 12 hằng năm, để tưởng niệm ngày mất của Nobel.^[6]

Trong những năm không trao giải Nobel do có sự kiện ngoài hoặc thiếu đề cử, tiền thưởng của giải sẽ được gửi trả lại về quỹ uỷ quyền cho giải đó.^[7] Từ năm 1940 đến 1942, không có giải Nobel nào được trao do Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ.^[8]

Những người đoạt giải

Từ năm 1901 đến năm 2024, các giải Nobel cùng với giải Nobel Kinh tế đã được trao 627 lần cho 1012 cá nhân và tổ chức. Vì một số cá nhân và tổ chức đoạt giải Nobel nhiều lần, nên tổng cộng có 976 cá nhân và 28 tổ chức nhận giải.^[9] Có sáu người không được chính quyền sở tại cho phép nhận giải Nobel. Chính quyền Adolf Hitler cấm bốn người Đức, Richard Kuhn (Nobel Hoá học 1938), Adolf Butenandt (Nobel Hoá học 1939), Gerhard Domagk (Nobel Sinh lý học hoặc Y học 1939), Carl von Ossietzky (Nobel Hoà bình 1935) nhận giải thưởng Nobel của mình. Chính phủ Trung Quốc không cho Lưu Hiểu Ba đến nhận giải Nobel Hoà bình 2010,^[10] và chính quyền Liên Xô gây áp lực buộc Boris Pasternak từ chối giải Nobel Văn học 1958. Lưu Hiểu Ba, Carl von Ossietzky, Aung San Suu Kyi, Ales Bialiatski và Narges Mohammadi đều được trao giải Nobel khi đang chịu án tù hoặc bị giam giữ.^[11]^[12] Có hai người đoạt giải Nobel, Jean-Paul Sartre (Nobel Văn học 1964) và Lê Đức Thọ (Nobel Hoà bình 1973), quyết định từ chối giải thưởng;^[11] Sartre khước từ giải Nobel cũng như mọi vinh dự chính thức khác,^[13] còn Lê Đức Thọ khước từ giải Nobel do tình hình Việt Nam thời điểm đó.^[14]

Có 7 cá nhân và tổ chức đoạt giải Nobel nhiều lần. Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế được nhận giải Nobel Hoà bình ba lần, nhiều hơn bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào khác.^[11] Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn nhận giải Nobel Hoà bình hai lần, John Bardeen nhận giải Nobel Vật lý hai lần, còn Frederick Sanger và Karl Barry Sharpless nhận giải Nobel Hoá học hai lần. Có hai người đã được trao tặng giải Nobel hai lần ở hai lĩnh vực khác nhau: Marie Curie (Vật lý và Hoá học) và Linus Pauling (Hoá học và Hoà bình). Trong số 976 cá nhân nhận giải, có 65 người là nữ; người phụ nữ đầu tiên được trao giải Nobel là Marie Curie (Nobel Vật lý năm 1903).^[15] Với giải Nobel thứ hai về Hoá học năm 1911, bà trở thành người đầu tiên được trao hai giải Nobel.^[11]

Danh sách tổng hợp

Năm	Giải Nobel Vật lý	Giải Nobel Hóa học	Giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học	Giải Nobel Văn học	Giải Nobel Hoà bình	Giải Nobel Kinh tế (Giải thưởng Ngân hàng Thụy Điển)^[16]
1901	Wilhelm Röntgen	Jacobus Henricus van 't Hoff	Emil Adolf von Behring	Sully Prudhomme	Henry Dunant; Frédéric Passy	(chưa được trao)
1902	Hendrik Lorentz; Pieter Zeeman	Hermann Emil Fischer	Ronald Ross	Theodor Mommsen	Élie Ducommun; Charles Albert Gobat	—
1903	Henri Becquerel; Pierre Curie; Marie Curie	Svante Arrhenius	Niels Ryberg Finsen	Bjørnstjerne Bjørnson	Randal Cremer	—
1904	Lord Rayleigh	William Ramsay	Ivan Pavlov	Frédéric Mistral; José Echegaray	Viện Luật Quốc tế	—
1905	Philipp Lenard	Adolf von Baeyer	Robert Koch	Henryk Sienkiewicz	Bertha von Suttner	—
1906	J. J. Thomson	Henri Moissan	Camillo Golgi; Santiago Ramón y Cajal	Giosuè Carducci	Theodore Roosevelt	—
1907	Albert Abraham Michelson	Eduard Buchner	Charles Louis Alphonse Laveran	Rudyard Kipling	Ernesto Teodoro Moneta; Louis Renault	—
1908	Gabriel Lippmann	Ernest Rutherford	Élie Metchnikoff; Paul Ehrlich	Rudolf Christoph Eucken	Klas Pontus Arnoldson; Fredrik Bajer	—
1909	Karl Ferdinand Braun; Guglielmo Marconi	Wilhelm Ostwald	Emil Theodor Kocher	Selma Lagerlöf	Auguste Marie François Beernaert; Paul-Henri-Benjamin d'Estournelles de Constant	—
1910	Johannes Diderik van der Waals	Otto Wallach	Albrecht Kossel	Paul Heyse	Phòng Hoà bình Quốc tế	—
1911	Wilhelm Wien	Marie Curie	Allvar Gullstrand	Maurice Maeterlinck	Tobias Asser; Alfred Hermann Fried	—
1912	Gustaf Dalén	Victor Grignard; Paul Sabatier	Alexis Carrel	Gerhart Hauptmann	Elihu Root	—
1913	Heike Kamerlingh Onnes	Alfred Werner	Charles Richet	Rabindranath Tagore	Henri La Fontaine	—
1914	Max von Laue	Theodore William Richards	Robert Bárány	Không có	Không có	—
1915	William Henry Bragg; William Lawrence Bragg	Richard Willstätter	Không có	Romain Rolland	Không có	—
1916	Không có	Không có	Không có	Verner von Heidenstam	Không có	—
1917	Charles Glover Barkla	Không có	Không có	Karl Adolph Gjellerup; Henrik Pontoppidan	Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế	—
1918	Max Planck	Fritz Haber	Không có	Không có	Không có	—
1919	Johannes Stark	Không có	Jules Bordet	Carl Spitteler	Woodrow Wilson	—
1920	Charles Édouard Guillaume	Walther Nernst	August Krogh	Knut Hamsun	Léon Bourgeois	—
1921	Albert Einstein	Frederick Soddy	Không có	Anatole France	Hjalmar Branting; Christian Lous Lange	—
1922	Niels Bohr	Francis William Aston	Archibald Hill; Otto Fritz Meyerhof	Jacinto Benavente	Fridtjof Nansen	—
1923	Robert Andrews Millikan	Fritz Pregl	Frederick Banting; John James Rickard Macleod	W. B. Yeats	Không có	—
1924	Manne Siegbahn	Không có	Willem Einthoven	Władysław Reymont	Không có	—
1925	James Franck; Gustav Ludwig Hertz	Richard Adolf Zsigmondy	Không có	George Bernard Shaw	Austen Chamberlain; Charles G. Dawes	—
1926	Jean Baptiste Perrin	Theodor Svedberg	Johannes Fibiger	Grazia Deledda	Aristide Briand; Gustav Stresemann	—
1927	Arthur Compton; Charles Thomson Rees Wilson	Heinrich Otto Wieland	Julius Wagner-Jauregg	Henri Bergson	Ferdinand Buisson; Ludwig Quidde	—
1928	Owen Willans Richardson	Adolf Otto Reinhold Windaus	Charles Nicolle	Sigrid Undset	Không có	—
1929	Louis de Broglie	Arthur Harden; Hans von Euler-Chelpin	Christiaan Eijkman; Frederick Gowland Hopkins	Thomas Mann	Frank B. Kellogg	—
1930	C. V. Raman	Hans Fischer	Karl Landsteiner	Sinclair Lewis	Nathan Söderblom	—
1931	Không có	Carl Bosch; Friedrich Bergius	Otto Heinrich Warburg	Erik Axel Karlfeldt	Jane Addams; Nicholas Murray Butler	—
1932	Werner Heisenberg	Irving Langmuir	Charles Scott Sherrington; Edgar Adrian	John Galsworthy	Không có	—
1933	Erwin Schrödinger; Paul Dirac	Không có	Thomas Hunt Morgan	Ivan Bunin	Norman Angell	—
1934	Không có	Harold Urey	George Whipple; George Minot; William P. Murphy	Luigi Pirandello	Arthur Henderson	—
1935	James Chadwick	Frédéric Joliot-Curie; Irène Joliot-Curie	Hans Spemann	Không có	Carl von Ossietzky	—
1936	Victor Francis Hess; Carl David Anderson	Peter Debye	Henry Hallett Dale; Otto Loewi	Eugene O'Neill	Carlos Saavedra Lamas	—
1937	Clinton Davisson; George Paget Thomson	Norman Haworth; Paul Karrer	Albert Szent-Györgyi	Roger Martin du Gard	The Viscount Cecil of Chelwood	—
1938	Enrico Fermi	Richard Kuhn^[A]	Corneille Heymans	Pearl S. Buck	Phòng quốc tế Nansen cho các người tị nạn	—
1939	Ernest Lawrence	Adolf Butenandt;^[A] Leopold Ružička	Gerhard Domagk^[A]	Frans Eemil Sillanpää	Không có	—
1940	Hủy bỏ do Chiến tranh thế giới thứ hai					—
1941						—
1942						—
1943	Otto Stern	George de Hevesy	Henrik Dam; Edward Adelbert Doisy	Không có	Không có	—
1944	Isidor Isaac Rabi	Otto Hahn	Joseph Erlanger; Herbert Spencer Gasser	Johannes Vilhelm Jensen	Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế	—
1945	Wolfgang Pauli	Artturi Ilmari Virtanen	Alexander Fleming; Ernst Boris Chain; Howard Florey	Gabriela Mistral	Cordell Hull	—
1946	Percy Williams Bridgman	James B. Sumner; John Howard Northrop; Wendell Meredith Stanley	Hermann Joseph Muller	Hermann Hesse	Emily Greene Balch; John Mott	—
1947	Edward Victor Appleton	Robert Robinson	Carl Ferdinand Cori; Gerty Cori; Bernardo Houssay	André Gide	Friends Service Council; American Friends Service Committee	—
1948	Patrick Blackett	Arne Tiselius	Paul Hermann Müller	T. S. Eliot	Không có^[B]	—
1949	Hideki Yukawa	William Giauque	Walter Rudolf Hess; António Egas Moniz	William Faulkner	John Boyd Orr	—
1950	C. F. Powell	Otto Diels; Kurt Alder	Philip Showalter Hench; Edward Calvin Kendall; Tadeus Reichstein	Bertrand Russell	Ralph Bunche	—
1951	John Cockcroft; Ernest Walton	Edwin McMillan; Glenn T. Seaborg	Max Theiler	Pär Lagerkvist	Léon Jouhaux	—
1952	Felix Bloch; Edward Mills Purcell	Archer John Porter Martin; Richard Laurence Millington Synge	Selman Waksman	François Mauriac	Albert Schweitzer	—
1953	Frits Zernike	Hermann Staudinger	Hans Adolf Krebs; Fritz Albert Lipmann	Winston Churchill	George Marshall	—
1954	Max Born; Walther Bothe	Linus Pauling	John Franklin Enders; Frederick Chapman Robbins; Thomas Huckle Weller	Ernest Hemingway	Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn	—
1955	Willis Lamb; Polykarp Kusch	Vincent du Vigneaud	Hugo Theorell	Halldór Laxness	Không có	—
1956	John Bardeen; Walter Houser Brattain; William Shockley	Cyril Norman Hinshelwood; Nikolay Semyonov	André Frédéric Cournand; Werner Forssmann; Dickinson W. Richards	Juan Ramón Jiménez	Không có	—
1957	Chen Ning Yang; Tsung-Dao Lee	The Lord Todd	Daniel Bovet	Albert Camus	Lester B. Pearson	—
1958	Pavel Cherenkov; Ilya Frank; Igor Tamm	Frederick Sanger	George Wells Beadle; Edward Lawrie Tatum; Joshua Lederberg	Boris Pasternak^[C]	Dominique Pire	—
1959	Emilio G. Segrè; Owen Chamberlain	Jaroslav Heyrovský	Arthur Kornberg; Severo Ochoa	Salvatore Quasimodo	Philip Noel-Baker	—
1960	Donald A. Glaser	Willard Libby	Frank Macfarlane Burnet; Peter Medawar	Saint-John Perse	Albert Lutuli	—
1961	Robert Hofstadter; Rudolf Mössbauer	Melvin Calvin	Georg von Békésy	Ivo Andrić	Dag Hammarskjöld	—
1962	Lev Landau	Max Perutz; John Kendrew	Francis Crick; James D. Watson; Maurice Wilkins	John Steinbeck	Linus Pauling	—
1963	Eugene Wigner; Maria Goeppert-Mayer; J. Hans D. Jensen	Karl Ziegler; Giulio Natta	John Eccles; Alan Lloyd Hodgkin; Andrew Huxley	Giorgos Seferis	Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế; Liên hiệp các Hội Chữ thập đỏ quốc tế	—
1964	Charles Hard Townes; Nikolay Basov; Alexander Prokhorov	Dorothy Hodgkin	Konrad Emil Bloch; Feodor Felix Konrad Lynen	Jean-Paul Sartre^[D]	Martin Luther King, Jr.	—
1965	Sin-Itiro Tomonaga; Julian Schwinger; Richard Feynman	Robert Burns Woodward	François Jacob; André Michel Lwoff; Jacques Monod	Mikhail Sholokhov	Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF)	—
1966	Alfred Kastler	Robert S. Mulliken	Francis Peyton Rous; Charles Brenton Huggins	Shmuel Yosef Agnon; Nelly Sachs	Không có	—
1967	Hans Bethe	Manfred Eigen; Ronald George Wreyford Norrish; George Porter	Ragnar Granit; Haldan Keffer Hartline; George Wald	Miguel Ángel Asturias	Không có	—
1968	Luis Walter Alvarez	Lars Onsager	Robert W. Holley; Har Gobind Khorana; Marshall Warren Nirenberg	Yasunari Kawabata	René Cassin	—
1969	Murray Gell-Mann	Derek Barton; Odd Hassel	Max Delbrück; Alfred Hershey; Salvador Luria	Samuel Beckett	Tổ chức Lao động Quốc tế	Ragnar Frisch; Jan Tinbergen
1970	Hannes Alfvén; Louis Néel	Luis Federico Leloir	Julius Axelrod; Ulf von Euler; Bernard Katz	Aleksandr Solzhenitsyn	Norman Borlaug	Paul Samuelson
1971	Dennis Gabor	Gerhard Herzberg	Earl Wilbur Sutherland, Jr.	Pablo Neruda	Willy Brandt	Simon Kuznets
1972	John Bardeen; Leon Cooper; John Robert Schrieffer	Christian B. Anfinsen; Stanford Moore; William Howard Stein	Gerald Edelman; Rodney Robert Porter	Heinrich Böll	Không có	John Hicks; Kenneth Arrow
1973	Leo Esaki; Ivar Giaever; Brian David Josephson	Ernst Otto Fischer; Geoffrey Wilkinson	Karl von Frisch; Konrad Lorenz; Nikolaas Tinbergen	Patrick White	Henry Kissinger; Lê Đức Thọ^[E]	Wassily Leontief
1974	Martin Ryle; Antony Hewish	Paul Flory	Albert Claude; Christian de Duve; George Emil Palade	Eyvind Johnson; Harry Martinson	Seán MacBride; Eisaku Satō	Gunnar Myrdal; Friedrich Hayek
1975	Aage Bohr; Ben Roy Mottelson; James Rainwater	John Cornforth; Vladimir Prelog	David Baltimore; Renato Dulbecco; Howard Martin Temin	Eugenio Montale	Andrei Sakharov	Leonid Kantorovich; Tjalling Koopmans
1976	Burton Richter; Samuel C. C. Ting	William Lipscomb	Baruch Samuel Blumberg; Daniel Carleton Gajdusek	Saul Bellow	Betty Williams; Mairead Maguire	Milton Friedman
1977	Philip Warren Anderson; Nevill Francis Mott; John Hasbrouck Van Vleck	Ilya Prigogine	Roger Guillemin; Andrew Schally; Rosalyn Sussman Yalow	Vicente Aleixandre	Ân xá Quốc tế	Bertil Ohlin; James Meade
1978	Pyotr Kapitsa; Arno Allan Penzias; Robert Woodrow Wilson	Peter D. Mitchell	Werner Arber; Daniel Nathans; Hamilton O. Smith	Isaac Bashevis Singer	Anwar Sadat; Menachem Begin	Herbert A. Simon
1979	Sheldon Lee Glashow; Abdus Salam; Steven Weinberg	Herbert C. Brown; Georg Wittig	Allan McLeod Cormack; Godfrey Hounsfield	Odysseas Elytis	Mẹ Teresa	Theodore Schultz; Arthur Lewis
1980	James Cronin; Val Logsdon Fitch	Paul Berg; Walter Gilbert; Frederick Sanger	Baruj Benacerraf; Jean Dausset; George Davis Snell	Czesław Miłosz	Adolfo Pérez Esquivel	Lawrence Klein
1981	Nicolaas Bloembergen; Arthur Leonard Schawlow; Kai Siegbahn	Kenichi Fukui; Roald Hoffmann	Roger Wolcott Sperry; David H. Hubel; Torsten Wiesel	Elias Canetti	Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn	James Tobin
1982	Kenneth G. Wilson	Aaron Klug	Sune Bergström; Bengt I. Samuelsson; John Vane	Gabriel García Márquez	Alva Myrdal; Alfonso García Robles	George Stigler
1983	Subrahmanyan Chandrasekhar; William Alfred Fowler	Henry Taube	Barbara McClintock	William Golding	Lech Wałęsa	Gérard Debreu
1984	Carlo Rubbia; Simon van der Meer	Robert Bruce Merrifield	Niels Kaj Jerne; Georges J. F. Köhler; César Milstein	Jaroslav Seifert	Desmond Tutu	Richard Stone
1985	Klaus von Klitzing	Herbert A. Hauptman; Jerome Karle	Michael Stuart Brown; Joseph L. Goldstein	Claude Simon	Hiệp hội Y sĩ Quốc tế Phòng ngừa Chiến tranh hạt nhân	Franco Modigliani
1986	Ernst Ruska; Gerd Binnig; Heinrich Rohrer	Dudley R. Herschbach; Yuan T. Lee; John Polanyi	Stanley Cohen; Rita Levi-Montalcini	Wole Soyinka	Elie Wiesel	James M. Buchanan
1987	Johannes Georg Bednorz; Karl Alexander Müller	Donald J. Cram; Jean-Marie Lehn; Charles J. Pedersen	Susumu Tonegawa	Joseph Brodsky	Óscar Arias	Robert Solow
1988	Leon M. Lederman; Melvin Schwartz; Jack Steinberger	Johann Deisenhofer; Robert Huber; Hartmut Michel	James W. Black; Gertrude B. Elion; George H. Hitchings	Naguib Mahfouz	Lực lượng Gìn giữ hoà bình Liên Hợp Quốc	Maurice Allais
1989	Norman Foster Ramsey, Jr.; Hans Georg Dehmelt; Wolfgang Paul	Sidney Altman; Thomas Cech	J. Michael Bishop; Harold E. Varmus	Camilo José Cela	Tenzin Gyatso	Trygve Haavelmo
1990	Jerome Isaac Friedman; Henry Way Kendall; Richard E. Taylor	Elias James Corey	Joseph Murray; E. Donnall Thomas	Octavio Paz	Mikhail Gorbachev	Harry Markowitz; Merton Miller; William Forsyth Sharpe
1991	Pierre-Gilles de Gennes	Richard R. Ernst	Erwin Neher; Bert Sakmann	Nadine Gordimer	Aung San Suu Kyi	Ronald Coase
1992	Georges Charpak	Rudolph A. Marcus	Edmond H. Fischer; Edwin G. Krebs	Derek Walcott	Rigoberta Menchú	Gary Becker
1993	Russell Alan Hulse; Joseph Hooton Taylor, Jr.	Kary Mullis; Michael Smith	Richard J. Roberts; Phillip Allen Sharp	Toni Morrison	Nelson Mandela; F. W. de Klerk	Robert Fogel; Douglass North
1994	Bertram Brockhouse; Clifford Shull	George Andrew Olah	Alfred G. Gilman; Martin Rodbell	Kenzaburō Ōe	Yasser Arafat; Shimon Peres; Yitzhak Rabin	John Harsanyi; John Forbes Nash, Jr.; Reinhard Selten
1995	Martin Lewis Perl; Frederick Reines	Paul J. Crutzen; Mario J. Molina; Frank Sherwood Rowland	Edward B. Lewis; Christiane Nüsslein-Volhard; Eric F. Wieschaus	Seamus Heaney	Joseph Rotblat; Hội nghị Pugwash về Khoa học và Thế giới	Robert Lucas, Jr.
1996	David Lee; Douglas Osheroff; Robert Coleman Richardson	Robert F. Curl Jr.; Harry Kroto; Richard Smalley	Peter C. Doherty; Rolf M. Zinkernagel	Wisława Szymborska	Carlos Filipe Ximenes Belo; José Ramos-Horta	James Mirrlees; William Vickrey
1997	Steven Chu; Claude Cohen-Tannoudji; William Daniel Phillips	Paul D. Boyer; John E. Walker; Jens Christian Skou	Stanley B. Prusiner	Dario Fo	Tổ chức Quốc tế cấm mìn; Jody Williams	Robert C. Merton; Myron Scholes
1998	Robert B. Laughlin; Horst Ludwig Störmer; Daniel C. Tsui	Walter Kohn; John Pople	Robert F. Furchgott; Louis Ignarro; Ferid Murad	José Saramago	John Hume; David Trimble	Amartya Sen
1999	Gerard 't Hooft; Martinus J. G. Veltman	Ahmed Zewail	Günter Blobel	Günter Grass	Bác sĩ không biên giới	Robert Mundell
2000	Zhores Alferov; Herbert Kroemer; Jack Kilby	Alan J. Heeger; Alan MacDiarmid; Hideki Shirakawa	Arvid Carlsson; Paul Greengard; Eric Kandel	Gao Xingjian	Kim Dae-jung	James Heckman; Daniel McFadden
2001	Eric Allin Cornell; Wolfgang Ketterle; Carl Wieman	William Standish Knowles; Ryōji Noyori; Karl Barry Sharpless	Leland H. Hartwell; Tim Hunt; Paul Nurse	V. S. Naipaul	Liên Hợp Quốc; Kofi Annan	George Akerlof; Michael Spence; Joseph Stiglitz
2002	Raymond Davis, Jr.; Masatoshi Koshiba; Riccardo Giacconi	John Fenn; Koichi Tanaka; Kurt Wüthrich	Sydney Brenner; H. Robert Horvitz; John Sulston	Imre Kertész	Jimmy Carter	Daniel Kahneman; Vernon L. Smith
2003	Alexei Alexeyevich Abrikosov; Vitaly Ginzburg; Anthony James Leggett	Peter Agre; Roderick MacKinnon	Paul Lauterbur; Peter Mansfield	J. M. Coetzee	Shirin Ebadi	Robert F. Engle; Clive Granger
2004	David Gross; Hugh David Politzer; Frank Wilczek	Aaron Ciechanover; Avram Hershko; Irwin Rose	Richard Axel; Linda B. Buck	Elfriede Jelinek	Wangari Maathai	Finn E. Kydland; Edward C. Prescott
2005	Roy J. Glauber; John L. Hall; Theodor W. Hänsch	Yves Chauvin; Robert H. Grubbs; Richard R. Schrock	Barry Marshall; Robin Warren	Harold Pinter	Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế; Mohamed ElBaradei	Robert Aumann; Thomas Schelling
2006	John C. Mather; George Smoot	Roger D. Kornberg	Andrew Fire; Craig Mello	Orhan Pamuk	Muhammad Yunus; Grameen Bank	Edmund Phelps
2007	Albert Fert; Peter Grünberg	Gerhard Ertl	Mario Capecchi; Martin Evans; Oliver Smithies	Doris Lessing	Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi Khí hậu; Al Gore	Leonid Hurwicz; Eric Maskin; Roger Myerson
2008	Yoichiro Nambu; Makoto Kobayashi; Toshihide Maskawa	Osamu Shimomura; Martin Chalfie; Roger Y. Tsien	Harald zur Hausen; Françoise Barré-Sinoussi; Luc Montagnier	J. M. G. Le Clézio	Martti Ahtisaari	Paul Krugman
2009	Charles K. Kao; Willard S. Boyle; George E. Smith	Venkatraman Ramakrishnan; Thomas A. Steitz; Ada Yonath	Elizabeth Blackburn; Carol W. Greider; Jack W. Szostak	Herta Müller	Barack Obama	Elinor Ostrom; Oliver E. Williamson
2010	Andre Geim; Konstantin Novoselov	Richard Heck; Ei-ichi Negishi; Akira Suzuki	Robert G. Edwards	Mario Vargas Llosa	Lưu Hiểu Ba^[F]	Peter A. Diamond; Dale T. Mortensen; Christopher A. Pissarides
2011	Saul Perlmutter; Adam G. Riess; Brian P. Schmidt	Dan Shechtman	Bruce A. Beutler; Jules A. Hoffmann; Ralph M. Steinman	Tomas Tranströmer	Ellen Johnson Sirleaf; Leymah Gbowee; Tawakel Karman	Thomas J. Sargent; Christopher A. Sims
2012	Serge Haroche; David J. Wineland	Brian K. Kobilka; Robert J. Lefkowitz	John B. Gurdon; Shinya Yamanaka	Mạc Ngôn	Liên hiệp châu Âu	Alvin E. Roth; Lloyd S. Shapley
2013	François Englert; Peter Higgs	Martin Karplus; Michael Levitt; Arieh Warshel	James E. Rothman; Randy Schekman; Thomas C. Südhof	Alice Munro	Tổ chức Cấm Vũ khí Hóa học	Eugene Fama; Lars Peter Hansen; Robert J. Shiller
2014	Isamu Akasaki; Hiroshi Amano; Shuji Nakamura	Eric Betzig; Stefan Hell; William Moerner	John O'Keefe; May-Britt Moser; Edvard Moser	Patrick Modiano	Kailash Satyarthi; Malala Yousafzai	Jean Tirole
2015	Takaaki Kajita; Arthur B. McDonald	Paul L. Modrich; Tomas Lindahl; Aziz Sancar	William Campbell; Ōmura Satoshi; Đồ U U	Svetlana Alexandrovna Alexievich	Bộ tứ Đối thoại Quốc gia Tunisia	Angus Deaton
2016	John M. Kosterlitz; Duncan Haldane; David J. Thouless	Fraser Stoddart; Jean-Pierre Sauvage; Ben Feringa	Ōsumi Yoshinori	Bob Dylan	Juan Manuel Santos	Oliver Hart; Bengt Holmström
2017	Rainer Weiss; Barry Barish; Kip Thorne	Jacques Dubochet; Joachim Frank; Richard Henderson	Jeffrey C. Hall; Michael Rosbash; Michael W. Young	Kazuo Ishiguro	Chiến dịch quốc tế nhằm loại bỏ vũ khí hạt nhân	Richard Thaler
2018	Arthur Ashkin; Gérard Mourou; Donna Strickland	Frances H. Arnold; George P. Smith; Greg Winter	James P. Allison; Tasuku Honjo	Olga Tokarczuk^[G]	Denis Mukwege; Nadia Murad	William Nordhaus; Paul Romer
2019	James Peebles; Michel Mayor; Didier Queloz	John B. Goodenough; M. Stanley Whittingham; Akira Yoshino	William Kaelin Jr.; Peter J. Ratcliffe; Gregg L. Semenza	Peter Handke	Abiy Ahmed	Abhijit Banerjee; Esther Duflo; Michael Kremer
2020	Roger Penrose; Reinhard Genzel; Andrea M. Ghez	Emmanuelle Charpentier; Jennifer Doudna	Harvey J. Alter; Michael Houghton; Charles M. Rice	Louise Glück	Chương trình Lương thực Thế giới	Paul R. Milgrom; Robert B. Wilson
2021	Syukuro Manabe; Klaus Hasselmann; Giorgio Parisi	Benjamin List; David MacMillan	David Julius; Ardem Patapoutian	Abdulrazak Gurnah	Maria Ressa; Dmitry Muratov	David Card; Joshua Angrist; Guido Imbens
2022	Alain Aspect; John Clauser; Anton Zeilinger	Carolyn R. Bertozzi; Morten P. Meldal; Karl Barry Sharpless	Svante Pääbo	Annie Ernaux	Ales Bialiatski; Memorial; Trung tâm Tự do Dân sự	Ben Bernanke; Douglas Diamond; Philip H. Dybvig
2023	Pierre Agostini; Ferenc Krausz; Anne L'Huillier	Moungi G. Bawendi; Louis E. Brus; Alexei I. Ekimov	Katalin Karikó; Drew Weissman	Jon Fosse	Narges Mohammadi	Claudia Goldin
2024	John Hopfield; Geoffrey Hinton	David Baker; Demis Hassabis; John M. Jumper	Victor Ambros; Gary Ruvkun	Han Kang	Nihon Hidankyo	Daron Acemoglu; Simon Johnson; James A. Robinson

Ghi chú

^A Năm 1938 và 1939, chính phủ Đức không cho phép 3 người Đức được đề cử cho các giải Nobel được nhận các giải này. Đó là Richard Kuhn, đoạt giải Nobel Hoá học năm 1938; Adolf Butenandt, đoạt giải Nobel Hoá học năm 1939; và Gerhard Domagk, đoạt giải Nobel Sinh lý và Y khoa năm 1939. Sau đó họ được trao bằng chứng nhận giải Nobel và huy chương, nhưng không có khoản tiền thưởng.^[11]
^B Năm 1948, không trao giải Nobel Hoà bình. Trang web của Quỹ Nobel cho biết giải này lẽ ra được trao cho Mohandas Karamchand Gandhi, tuy nhiên, do vụ ám sát ông hồi đầu năm này, nên không trao giải (cho ai nữa) để vinh danh ông.^[17]
^C Năm 1958, nhà văn người Nga Boris Pasternak, dưới áp lực của chính phủ Liên Xô, bị buộc phải khước từ giải Nobel Văn học.^[11]
^D Năm 1964, Jean-Paul Sartre khước từ giải Nobel Văn học, như đã từng kiên quyết khước từ mọi vinh dự chính thức trong quá khứ.^[11]
^E Năm 1973, Lê Đức Thọ khước từ giải Nobel Hoà bình. Ông cho rằng mình không xứng đáng với giải này mặc dù ông có góp phần vào cuộc thương thuyết Hiệp định Paris (một hiệp định ngừng bắn trong cuộc chiến tranh Việt Nam), nhưng chưa có thỏa thuận về hoà bình.^[8]^[11]
^F Năm 2010, Lưu Hiểu Ba không thể tới nhận giải Nobel Hoà bình, vì bị chính quyền Trung Quốc xử 11 năm tù giam.^[18]
^G Giải Nobel Văn học 2018 được trao vào năm 2019 sau khi bê bối xảy ra tại Viện Hàn lâm Thụy Điển buộc Viện phải hoãn lễ trao giải.^[19]

Tham khảo

Tham khảo chung

“All Nobel Prizes in Physics”. Quỹ Nobel. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
“All Nobel Prizes in Chemistry”. Quỹ Nobel. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
“All Nobel Prizes in Physiology or Medicine”. Quỹ Nobel. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
“All Nobel Prizes in Literature”. Quỹ Nobel. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
“All Nobel Peace Prizes”. Quỹ Nobel. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
“All Prizes in Economic Sciences”. Quỹ Nobel. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

Chú thích

^ “Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 10 năm 2007. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ ^a ^b “The Nobel Prize”. Quỹ Nobel. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ “The Nobel Prize Awarders”. Quỹ Nobel. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ “Table of prize amounts” (PDF). Quỹ Nobel. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 7 tháng 10 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2024.
^ “The Nobel Prize amounts”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 10 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2024.
^ “The Nobel Prize Award Ceremonies”. Quỹ Nobel. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 8 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ “List of All Nobel Laureates 1942”. Quỹ Nobel. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ ^a ^b Lundestad, Geir (ngày 15 tháng 3 năm 2001). “The Nobel Peace Prize 1901-2000”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ “All Nobel Prizes”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 21 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ “Norwegian Nobel Committee mourns Liu Xiaobo, statement by Chair Berit Reiss-Andersen”. The Nobel Peace Prize (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 8 tháng 10 năm 2020.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h “Nobel Prize Facts”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ “Liu Xiaobo Isn't the First Nobel Laureate Barred From Accepting His Prize”. ngày 21 tháng 12 năm 2010. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 8 tháng 10 năm 2020.
^ “Nobel Prize in Literature 1964” (Thông cáo báo chí). Quỹ Nobel. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 7 năm 2006. Truy cập ngày 11 tháng 2 năm 2009.
^ Lewis, Flora (ngày 24 tháng 10 năm 1973). “Tho Rejects Nobel Prize, Citing Vietnam Situation”. The New York Times. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 1 năm 2011. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2013.
^ “Nobel Prize awarded women”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 5 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ “Nomination and selection of Laureates in Economic Sciences”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 13 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ Tønnesson, Øyvind (ngày 1 tháng 12 năm 1999). “Mahatma Gandhi, the Missing Laureates”. Quỹ Nobel. Truy cập ngày 3 tháng 1 năm 2010. Later, there have been speculations that the committee members could have had another deceased peace worker than Gandhi in mind when they declared that there was "no suitable living candidate", namely the Swedish UN envoy to Palestine, Count Bernadotte, who was murdered in September 1948. Today, this can be ruled out; Bernadotte had not been nominated in 1948. Thus it seems reasonable to assume that Gandhi would have been invited to Oslo to receive the Nobel Peace Prize had he been alive one more year. [Sau này, đã có những suy đoán rằng các thành viên ủy ban có thể đã nghĩ đến một nhà hoạt động hòa bình quá cố khác ngoài Gandhi khi họ công nhận rằng "không có ứng viên còn sống nào phù hợp", cụ thể là đặc phái viên LHQ của Thụy Điển tại Palestine, Count Bernadotte, người đã bị ám sát vào tháng 9 năm 1948. Ngày hôm nay, khả năng đó đã bị loại trừ; Bernadotte đã không được ứng cử vào năm 1948. Do đó, có lý do để cho rằng Gandhi sẽ được mời đến Oslo để nhận giải Nobel Hòa bình nếu ông còn sống được thêm một năm nữa.]
^ “The Nobel Peace Prize 2010 - Presentation Speech”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.
^ Henley, Jon (ngày 10 tháng 10 năm 2019). “Two Nobel literature prizes to be awarded after sexual assault scandal”. The Guardian. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2019.

Liên kết ngoài

Trang web chính thức của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển
Trang web chính thức của Quỹ Nobel
Danh sách những người đoạt giải Nobel trên trang chủ của Tổ chức Giải Nobel.

"Danh sách người đoạt giải Nobel" là một danh sách chọn lọc của Wikipedia tiếng Việt.
Mời bạn xem phiên bản đã được bình chọn vào ngày 23 tháng 7 năm 2021 và so sánh sự khác biệt với phiên bản hiện tại.

[1] “Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 25 tháng 10 năm 2007. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[:0-2] “The Nobel Prize”. Quỹ Nobel. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[3] “The Nobel Prize Awarders”. Quỹ Nobel. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[4] “Table of prize amounts” (PDF). Quỹ Nobel. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 7 tháng 10 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2024.

[5] “The Nobel Prize amounts”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 10 năm 2024. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2024.

[6] “The Nobel Prize Award Ceremonies”. Quỹ Nobel. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 8 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[7] “List of All Nobel Laureates 1942”. Quỹ Nobel. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[PeacePrizeArticle2-8] Lundestad, Geir (ngày 15 tháng 3 năm 2001). “The Nobel Peace Prize 1901-2000”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[9] “All Nobel Prizes”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 21 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[10] “Norwegian Nobel Committee mourns Liu Xiaobo, statement by Chair Berit Reiss-Andersen”. The Nobel Peace Prize (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 8 tháng 10 năm 2020.

[NobelFacts2-11] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h “Nobel Prize Facts”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[12] “Liu Xiaobo Isn't the First Nobel Laureate Barred From Accepting His Prize”. ngày 21 tháng 12 năm 2010. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 8 tháng 10 năm 2020.

[13] “Nobel Prize in Literature 1964” (Thông cáo báo chí). Quỹ Nobel. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 7 năm 2006. Truy cập ngày 11 tháng 2 năm 2009.

[14] Lewis, Flora (ngày 24 tháng 10 năm 1973). “Tho Rejects Nobel Prize, Citing Vietnam Situation”. The New York Times. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 1 năm 2011. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2013.

[WomenLaureates-15] “Nobel Prize awarded women”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 5 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[16] “Nomination and selection of Laureates in Economic Sciences”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 13 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[17] Tønnesson, Øyvind (ngày 1 tháng 12 năm 1999). “Mahatma Gandhi, the Missing Laureates”. Quỹ Nobel. Truy cập ngày 3 tháng 1 năm 2010. Later, there have been speculations that the committee members could have had another deceased peace worker than Gandhi in mind when they declared that there was "no suitable living candidate", namely the Swedish UN envoy to Palestine, Count Bernadotte, who was murdered in September 1948. Today, this can be ruled out; Bernadotte had not been nominated in 1948. Thus it seems reasonable to assume that Gandhi would have been invited to Oslo to receive the Nobel Peace Prize had he been alive one more year. [Sau này, đã có những suy đoán rằng các thành viên ủy ban có thể đã nghĩ đến một nhà hoạt động hòa bình quá cố khác ngoài Gandhi khi họ công nhận rằng "không có ứng viên còn sống nào phù hợp", cụ thể là đặc phái viên LHQ của Thụy Điển tại Palestine, Count Bernadotte, người đã bị ám sát vào tháng 9 năm 1948. Ngày hôm nay, khả năng đó đã bị loại trừ; Bernadotte đã không được ứng cử vào năm 1948. Do đó, có lý do để cho rằng Gandhi sẽ được mời đến Oslo để nhận giải Nobel Hòa bình nếu ông còn sống được thêm một năm nữa.]

[18] “The Nobel Peace Prize 2010 - Presentation Speech”. Quỹ Nobel. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 6 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2021.

[19] Henley, Jon (ngày 10 tháng 10 năm 2019). “Two Nobel literature prizes to be awarded after sexual assault scandal”. The Guardian. Truy cập ngày 10 tháng 10 năm 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

[G]

[17]

[18]

[19]