Danh sách cuộc nội chiến

Thuật ngữ nội chiến và chiến tranh trong nước thường được sử dụng thay thế cho nhau, nhưng từ nội chiến được sử dụng nhiều hơn. Nó ám chỉ bất kỳ cuộc xung đột nào xảy ra trong cùng một quốc gia duy nhất, bất kể sự tham gia là của lực lượng dân sự hay quân sự. Vì vậy bất kỳ một cuộc chiến tranh nào xảy ra liên tiếp hoặc kéo dài giữa các phe phái trong cùng một quốc gia, đều được định nghĩa là nội chiến. Trong địa lý chính trị hiện đại từ sau năm 1945, từ nội chiến cũng được sử dụng nhưng mang ý nghĩa rộng hơn để chỉ bất kỳ cuộc xung đột quân sự có quy mô lớn trong một quốc gia. Trong nhiều trường hợp, đôi khi nó cũng bị nhầm lẫn với các thuật ngữ khác như nổi loạn, dấy loạn hay đảo chính quân sự.

Thuật ngữ Latin bellum civile (nghĩa là nội chiến) lần đầu tiên được sử dụng trong các cuộc nội chiến của người La Mã vào thế kỷ thứ 1 TCN. Thuật ngữ civilis mang một ý nghĩa rất đặc trưng là "Công dân La Mã". Từ nội chiến (civil war) trong tiếng Anh được sử dụng lần đầu tiên vào năm 1651 để ám chỉ cuộc Nội chiến Anh.^[1] Kể từ thế kỷ thứ 17, thuật ngữ này ngay lập tức tỏ ra có hiệu lực để chỉ các cuộc xung đột lịch sử khác có ít nhất một bên tuyên bố đại diện cho xã hội dân sự của nước này (chứ không phải là một triều đại phong kiến hay quyền lực của một đế quốc).^[2]

Các cuộc nội chiến trong quá khứ

Cổ đại và Trung cổ

Đây là danh sách bao gồm các cuộc nội chiến do các lực lượng quân sự và dân sự tham gia vào. Không tính đến những cuộc chiến tranh hay xung đột giữa các thị tộc, gia tộc, lãnh chúa hoặc triều đại, chiến tranh kế thừa, v.v… Một số cuộc chiến tranh giành quyền kế vị đôi lúc còn được mô tả là một cuộc Nội Chiến trong nền văn học hiện đại, ví dụ như cuộc Nội chiến Ottoman hoặc Nội chiến Hồi giáo.

Các cuộc nội chiến La Mã (danh sách bao gồm một loạt các cuộc nội chiến từ thời kỳ cuối của Cộng hòa La Mã và Đế quốc La Mã, giữa năm 100 TCN và năm 400 CN)
Loạn An Sử, 755-763
Loạn 12 Sứ quân (Việt Nam), 944–968
Nội chiến Na Uy, 1130–1240
Hỗn loạn, 1135–1153 (ám chỉ đến cuộc hỗn loạn dưới triều đại của Vua Stephen của Anh)
Nội chiến trong cuộc thập tự chinh Vương quốc Jerusalem giữa Vua Baldwin III và Nữ hoàng thái hậu Melisende (1152–1153).
Chiến tranh Hussite (Bohemia), 1420–1434
Đại chiến Phong kiến tại Nga, 1425–1453
Chiến tranh Ōnin (Nhật Bản), 1467–1477
Thời kỳ Sengoku (Nhật Bản), 1467–1615
Khởi nghĩa nhân dân vào cuối thời Trung Cổ
Chiến tranh Nông dân Đức, 1524–1525
Cuộc chiến của Hai Anh Em, 1529-1532 ở Đế chế Inca

Các cuộc nội chiến đang tiếp diễn

Dưới đây là các cuộc nội chiến vẫn đang tiếp diễn cho tới hiện nay (2011). Chỉ duy nhất các cuộc xung đột được định nghĩa là nội chiến mới được làm thành danh sách tại đây. Xem Danh sách các cuộc xung đột quân sự đang tiếp diễn và danh sách các phong trào hoạt động ly khai cho các danh sách với một phạm vi rộng hơn.

Xung đột vũ trang Colombia, từ năm 1964.
Nội chiến Afghanistan, từ năm 1992.
Nội chiến Uganda, từ năm 1987.
Nội chiến Somali, từ năm 1991.
Bạo loạn Sa'dah, từ năm 2004 tại Yemen
Nội chiến Chad, từ năm 2005, một phần của cuộc Chiến tranh Darfur.
Nội chiến Iraq, từ năm 2007, một phần lớn của cuộc Chiến tranh Iraq, từ năm 2003.
Nội chiến Libya, 2011.
Nội chiến Bờ Biển Ngà 2011, 2011 tại Bờ Biển Ngà
Nội chiến Syria, từ năm 2011.
Nội chiến Yemen 2015, từ năm 2015.

Số khác

Tham khảo

^ Thomas Hobbes in Leviathan: "Sidney Godolphin, who [...] was unfortunately slain in the [...] late Civill warre" (p. 390).
^ OED: "war between the citizens or inhabitants of a single country, state, or community". Early use of the term in reference to neither the Roman Republic nor the English Civil War include the War in the Vendée (1802) and the civil war in Portugal (1835, 1836).
^ Early Modern Wars 1500–1789. Amber. 2013.
^ F. Warner, 1768

Xem thêm

[1] Thomas Hobbes in Leviathan: "Sidney Godolphin, who [...] was unfortunately slain in the [...] late Civill warre" (p. 390).

[2] OED: "war between the citizens or inhabitants of a single country, state, or community". Early use of the term in reference to neither the Roman Republic nor the English Civil War include the War in the Vendée (1802) and the civil war in Portugal (1835, 1836).

[3] Early Modern Wars 1500–1789. Amber. 2013.

[4] F. Warner, 1768

[1]

[2]

[3]

[4]