Ngọc Lan (diễn viên sinh 1942)

Bài này viết về diễn viên, nghệ sĩ nhân dân Việt Nam. Đối với các định nghĩa khác, xem Ngọc Lan (định hướng).

Ngọc Lan (sinh năm 1942), tên đầy đủ là Phan Thị Ngọc Lan, là một diễn viên điện ảnh người Việt Nam, bà được biết đến qua vai Nhàn trong bộ phim điện ảnh Lửa trung tuyến. Ngọc Lan được nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân vào năm 2015.

Nghệ sĩ Nhân dân

Ngọc Lan
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	Phan Thị Ngọc Lan
Ngày sinh	1942 (81–82 tuổi)
Nơi sinh	Bắc Giang, Liên bang Đông Dương
Giới tính	nữ
Quốc tịch	Việt Nam
Nghề nghiệp	Diễn viên điện ảnh
Gia đình
Chồng	Ngô Mạnh Lân
Con cái	Ngô Phương Lan Ngô Phương Lê Ngô Phương Ly Ngô Đức Lâm
Lĩnh vực	Điện ảnh
Danh hiệu	Nghệ sĩ nhân dân (2015)
Sự nghiệp điện ảnh
Năm hoạt động	1961 – 2021
Đào tạo	Trường Điện ảnh Việt Nam
Vai diễn	Nhàn trong Lửa trung tuyến

Cuộc đời

Phan Ngọc Lan sinh năm 1942 tại Bắc Giang, khi còn đi học, bà đã bộc lộ khả năng ca hát, diễn kịch và ngâm thơ. Ngọc Lan mơ ước sau này trở thành diễn viên sau khi có dịp được xem bộ phim truyện Chung một dòng sông của đạo diễn Phạm Kỳ Nam.

Năm 1959, Trường Điện ảnh Việt Nam được thành lập, bà ra Hà Nội dự thi và trúng tuyển. Ngọc Lan trở thành học viên khóa 1 của trường Điện ảnh Việt Nam cùng với Trà Giang, Lâm Tới, Thế Anh, Kim Chi, Lịch Du,... Bà tốt nghiệp năm 1962 và được phân công về công tác tại Xưởng phim truyện Việt Nam.

Năm 1961, khi đang học năm thứ nhất tại Trường điện ảnh, bà được đạo diễn Phạm Văn Khoa tuyển vào vai chính trong bộ phim Lửa trung tuyến, đây cũng là vai diễn đầu tiên và nổi tiếng nhất của bà, bộ phim sau đó được chọn để tham dự Liên hoan phim Quốc tế Moskva 1961. Là diễn viên chính của phim, Ngọc Lan vinh dự được thay mặt đoàn Điện ảnh Việt Nam thực hiện nghi thức kéo cờ khai mạc liên hoan phim cùng với đạo diễn Sergey Fyodorovich Bondarchuk. Sau sự kiện này Ngọc Lan quen biết với nữ diễn viên điện ảnh, Nghệ sĩ nhân dân Zinaida Kirienko.

Năm 2015, Ngọc Lan được phong danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân. Sau bộ phim Nơi ẩn nấp bình yên năm 2017, bà tạm dừng các hoạt động phim ảnh và trở lại với bộ phim truyền hình 11 tháng 5 ngày vào năm 2021. Trong sự nghiệp của mình, Ngọc Lan đã tham gia hơn 50 vai diễn điện ảnh và truyền hình.

Ngoài công việc diễn viên, Ngọc Lan còn là nhà thơ và đã phát hành 6 tập thơ, tập thơ thứ 6 có tựa đề Nặng tình phát hành năm 2020. Một số bài thơ trong chùm thơ Mẹ và quê hương của bà tạo cảm hứng cho nhạc sĩ Đỗ Phương sáng tác ca khúc Nhớ mẹ.

Tác phẩm

Điện ảnh

Năm	Tựa đề	Vai diễn	Đạo diễn	Chú	Nguồn
1961	Lửa trung tuyến	Nhàn	NSND Phạm Văn Khoa
1962	Một ngày đầu thu		Huy Vân
1964	Người chiến sĩ trẻ		NSND Hải Ninh
1966	Lửa rừng	Y Mai	NSND Phạm Văn Khoa
	Biển lửa	Vợ Chu	NSND Phạm Kỳ Nam, NGND Lê Đăng Thực
1967	Biển gọi	Vợ Bí thư Tiềm	NSƯT Nguyễn Tiến Lợi, NSƯT Nguyễn Ngọc Trung
1968	Một chiến công	Phụ bếp	Nguyễn Đỗ Ngọc
1974	Quê nhà	Dự	NSƯT Nguyễn Ngọc Trung
1975	Vùng trời	Y tá Dân quân	NSND Huy Thành
1980	Mảnh trăng cuối rừng		NSƯT Nguyễn Kha, NSND Lê Thi
1986	Thị trấn yên tĩnh	Vợ lái xe	NSƯT Lê Đức Tiến
1987	Huyền thoại về người mẹ	Hòa	NSND Bạch Diệp
	Nửa chừng xuân	Vợ ba của Hàn Thanh	NSƯT Lê Đức Tiến
1988	Dịch cười	Vợ Tổng giám đốc	Đỗ Minh Tuấn
1989	Đời mưa gió	Bà Phủ	NSƯT Đức Hoàn
	Thằng Cuội	Bà Soi	Đỗ Mạnh Tuấn
1990	Kiếp phù du	Nhũ mẫu	NSND Hải Ninh
	Lấy nhau vì tình	Bà tham Bích	NSƯT Hà Văn Trọng
1991	Giông tố	Bà Nghị Hách	Nguyễn Mạnh Lân
1992	Anh chỉ có mình em	Bà Tuần	Đới Xuân Việt

Truyền hình

Năm	Tựa đề	Vai diễn	Đạo diễn	Kênh	Ghi chú	Nguồn
	Giành dật	Bà Hạnh	Lê Lực	Hanoi
1995	Nàng Kiều trúng số	Bà Khải	NSƯT Lê Đức Tiến
1996	Đông Ki ra thành phố	Hồng Chi
1998	Gió qua miền tối sáng	Bà Khánh	NSND Phạm Thanh Phong	VTV1
2000	Qua những đêm lạnh giá	Bà Cơ	NSND Bùi Cường	VTV3
	Ánh sáng trắng	Bà Tất	Phạm Gia Phương
2001	Khi người lính trở về		Cao Mạnh	Hanoi
2002	Gái một con	Bà Ngà	Triệu Tuấn
	Chuyện tình biển xa	Bà Việt	NSƯT Lê Đức Tiến	HTV1
2009	Phá vỡ im lặng	Bà Đào	Hoàng Nhuận Cầm	VTV1
2010	Bí mật Eva	Bà Tôn	Đỗ Minh Tuấn	VTV3
	Nếp nhà	Bà Lụa	NSƯT Vũ Trường Khoa	VTV1
2011	Giọt nắng cuối hoàng hôn			VTC
2015	Bánh đúc có xương	Bà nội	Đặng Thái Huyền	VTV1
2017	Nơi ẩn nấp bình yên	Bà Hạnh	Nguyễn Đức Hiếu	VTV1
2021	11 tháng 5 ngày	Bà nội Nhi	Lê Đỗ Ngọc Linh, Nguyễn Đức Hiếu	VTV3

Đời tư

Ngọc Lan gặp đạo diễn phim hoạt hình Ngô Mạnh Lân tại Moskva khi bà tham gia dự Liên hoan phim Quốc tế Moskva 1961, lúc này ông Lân là lưu học sinh tại trường VGIK. Hai ông bà kết hôn vào ngày 15 tháng 12 năm 1962 tại Hà Nội và có được 4 người con mang tên Ngô Phương Lan, Ngô Phương Ly, Ngô Phương Lê, Ngô Đức Lâm. Con gái lớn của bà là Ngô Phương Lan, là tiến sĩ, nhà lý luận điện ảnh – nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh Việt Nam, bà kết hôn với nhà báo Đinh Trọng Tuấn. Người con thứ ba là nhà báo Ngô Phương Ly – vợ thứ hai của đại tướng, tổng bí thư, chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm. Cháu ngoại đầu của bà là đạo diễn Đinh Tuấn Vũ.

Ghi chú