Wojciech Witold Jaruzelski (tiếng Ba Lan: [ˈvɔjt͡ɕɛx jaruˈzɛlskʲi] , phiên âm tiếng Việt: Vốt-séc Gia-ru-xen-xki; 6 tháng 7 năm 1923 – 25 tháng 5 năm 2014) là một chính trị gia, một sĩ quan quân sự người Ba Lan. Ông là Tổng bí thư của Đảng Công nhân thống nhất Ba Lan từ 1981-1989, nhà lãnh đạo cuối cùng của Cộng hòa Nhân dân Ba Lan. Ông từng là Thủ tướng Ba Lan từ 1981-1985, là người đứng đầu đất nước trong giai đoạn 1985 đến 1990. Ngoài ra, ông cũng là Chỉ huy trưởng của Quân đội Nhân dân Ba Lan (LWP). Năm 1989, ông từ chức sau Hiệp định Bàn Tròn Ba Lan để tiến hành một cuộc bầu cử dân chủ ở Ba Lan.

Wojciech Witold Jaruzelski
Jaruzelski vào năm 1981
Tổng thống đầu tiên của Cộng hoà Ba Lan
Tổng thống thứ hai của Cộng hoà Nhân dân Ba Lan
Nhiệm kỳ
19 tháng 7 năm 1989 – 22 tháng 12 năm 1990
1 năm, 156 ngày
Thủ tướngMieczysław Rakowski
Czesław Kiszczak
Tadeusz Mazowiecki
Tiền nhiệmBản thân (Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Ba Lan)
Boleslaw Bierut (Tổng thống Ba Lan vào năm 1947)
Kế nhiệmLech Walesa
Tổng bí thư của Đảng Công nhân Liên đoàn Ba Lan
Nhiệm kỳ
18 tháng 10 năm 1981 – 29 tháng 7 năm 1989
7 năm, 284 ngày
Tiền nhiệmStanislaw Kania
Kế nhiệmMieczylaw Rakowski
Chủ tịch Hội đồng Nhà nước
Cộng hòa Nhân dân Ba Lan
Nhiệm kỳ
6 tháng 11 năm 1985 – 19 tháng 7 năm 1989
3 năm, 255 ngày
Tiền nhiệmHenryk Jabłonski
Kế nhiệmBản thân (Tổng thống Ba Lan)
Thủ tướng thứ 8 của Cộng hoà Nhân dân Ba Lan
Nhiệm kỳ
11 tháng 2 năm 1981 – 6 tháng 11 năm 1985
4 năm, 268 ngày
Chủ tịch Hội đồng Nhà nướcHenryk Jabłons
Tiền nhiệmJoszef Pinkowski
Kế nhiệmZbigniew Messner
Bộ trưởng Quốc phòng
Cộng hoà Nhân dân Ba Lan
Nhiệm kỳ
11 tháng 4 năm 1968 – 22 tháng 11 năm 1983
15 năm, 225 ngày
Thủ tướngJózef Cyrankiewicz
Piotr Jaroszewicz
Edward Babiuch
Józef Pińkowski
Bản thân
Tiền nhiệmMarian Spychalski
Kế nhiệmFlorian Siwicki
Thông tin cá nhân
Sinh6 tháng 7 năm 1923
Kurów, Ba Lan
Mất25 tháng 5 năm 2014 (90 tuổi)
Warsaw, Ba Lan
Nơi an nghỉNghĩa trang Quân đội Powązki, Warsaw
Đảng chính trịĐảng Công nhân Ba Lan (1944-1948)
Đảng Công nhân Liên đoàn Ba Lan (1948-1989)
Độc lập (1990-2014)
Phối ngẫuBarbara Jaruzelska
Con cáiMonika Jaruzelska
Chữ ký
WebsiteOfficial website
Phục vụ trong quân đội
ThuộcBa Lan Cộng hòa Nhân dân Ba Lan
Phục vụQuân đội Nhân dân Ba Lan
Năm tại ngũ1943-1989
Cấp bậcĐại tướng
Tham chiếnChiến tranh Thế giới thứ hai
Trận Berlin

Jaruzelski là người chủ yếu chịu trách nhiệm cho việc áp đặt thiết quân luật ở Ba Lan vào 13 tháng 12 năm 1981, trong một nỗ lực nhằm đè bẹp phong trào ủng hộ dân chủ, trong đó bao gồm Công đoàn Đoàn kết, công đoàn đầu tiên tại một nước thuộc Khối Warszawa mà không bị kiểm soát bởi đảng Cộng sản. Những năm sau đó, chính phủ của ông và lực lượng nội bộ đã bắt bớ và bỏ tù hàng ngàn nhà báo và nhà hoạt động đối lập. Cuộc khủng hoảng kinh tế-xã hội như là kết quả của việc phân phối các loại thực phẩm cơ bản gồm đường, sữa, thịt, cũng như các vật liệu như xăng và tiêu dùng sản phẩm, trong khi thu nhập trung bình của người dân đã giảm đi tới 40% Trong thời gian cai trị của Jaruzelski 1981-1989, khoảng 700.000 người đã rời bỏ quê hương Ba Lan ra nước ngoài.

Tham khảo

sửa