Võ ta
Võ ta có nguồn gốc từ công cuộc khai khẩn xứ Đàng Trong của chúa Nguyễn và đã trở thành môn thi tuyển quan võ thời nhà Nguyễn và dùng trong huấn luyện quân đội. Võ ta còn được gọi là võ Kinh. Ngày nay tên gọi "Võ Ta" với ý nghĩa là "Võ Kinh" vẫn còn được thông dụng, điển hình là Bạch Hổ Sơn Quân phái.[1]
Tên gọi
sửaSử dụng tên gọi
sửaVõ Ta đôi khi được hiểu là những môn võ có nguồn gốc phát sinh lâu đời của dân tộc Việt (Kinh) trên đất nước Việt Nam. Võ Ta được dùng để phân biệt với võ Tàu là các môn võ có nguồn gốc Trung Quốc.[2][3]
Đổi tên thành Võ cổ truyền Việt Nam
sửaNăm 1991, Võ Ta được đổi tên thành Võ cổ truyền Việt Nam.[4][2] Võ sư Võ Kiểu, nguyên tổng thư ký Liên đoàn Quyền thuật miền Trung đã đưa ra quan điểm về việc đổi tên: "Ai không biết đó là võ cổ truyền? Còn khi gọi “võ ta”, tên gọi này đã là một cái đập ngực tự hào về một món võ gắn bó với dân tộc từ hàng ngàn năm qua, mang vẻ đẹp mà không môn võ nào trên thế giới có được. Nó không chỉ là một môn võ phòng thân, chống ngoại xâm mà còn là một tư tưởng vô cùng quan trọng trong hệ thống tư tưởng Việt Nam".[4] "Đánh mất tên gọi "Võ ta", là chúng ta đã vô tình đánh mất luôn cả cái hệ tư tưởng Việt Nam quý giá ẩn chứa trong môn võ vô cùng đẹp này!".
Sử dụng để chỉ võ Bình Định
sửaTỉnh Bình Định là nơi môn Võ Ta được phát triển rực rỡ nhất và cũng đa dạng nhất. Suốt hai thế kỷ 19 và 20, không nơi nào Võ Ta được phổ biến rộng rãi bằng xứ võ Bình Định. Ngay tại các địa phương khác, số lượng các thầy dạy võ có gốc từ Bình Định (hoặc học từ Bình Định) bao giờ cũng là nhiều nhất. Vì lý do đó Võ Ta còn được gọi là võ Bình Định. Người các tỉnh khác khi nghe những câu thiệu của các bài Ngọc trản ngân đài (Mộc thiếu thảo pháp), Roi Ngũ Môn, Lão Mai (Quyền Nhất, Thảo Quyền),...đều luôn nghĩ đến Võ Bình Định.[cần dẫn nguồn]
Võ thuật
sửaĐặc điểm chung
sửaVõ Ta là loại võ trọng cận chiến, thiên về nhu chứ không cương,[4] đề cao việc thực chiến,[2][4] hạ gục nhanh đối phương.[4] Sử dụng tất cả các phần trên cơ thể, bao gồm cùi chỏ, đầu gối hay gót chân. Về cước có 24 cước khác nhau.[4]
Ba nhân tố
sửaVõ Ta yêu cầu người học phải biết ba nhân tố:[4]
- Võ triết: người học võ phải biết viết sách.
- Võ y: phải biết chữa bệnh.
- Võ đức: học võ phải chú trọng đạo đức.
15 bài quy định
sửaTheo binh thư của triều Nguyễn thì 15 bài trong chương trình huấn luyện các võ quan bao gồm:[cần dẫn nguồn]
- Mộc thiếu thảo pháp (Vùng đất võ Bình Định gọi là bài thảo Ngọc Trản)
- Ngũ môn thảo côn pháp
- Trực chỉ thảo côn pháp
- Ô du thảo côn pháp (Vùng đất võ Bình Định gọi là bài Tấn Nhất)
- Đằng bài thảo pháp
- Siêu đao thảo pháp
- Trường kiếm thảo pháp
- Trường côn đấu thế pháp
- Song phủ thảo pháp
- Song chỉ diễn âm thảo pháp
- Thái âm đấu thái dương thảo pháp
- Tứ chi quyền bộ thảo pháp
- Độc lập mai hoa thảo pháp
- Long đao thảo pháp
- Song kiếm thảo pháp
Ca quyết
sửaCa quyết trong võ Tây Sơn:[5]
- Môn quyền thuật tinh thâm ảo diệu
- Lúc lâm trường phải liệu làm sao?
- Tay vung chân đá thế nào?
- Tấn công như thể ào ào cuồng phong
- Ngũ hành, phải tập cho ròng
- Ngọn kim, hỏa nằm lòng mới thôi
- Nhảy cao, đá lẹ, té ngồi
- Bảy công ba thủ tập rồi hay chưa
- Mấy bộ trụ thật khó chẳng vừa
- Trung Bình Đinh tấn phải thừa công phu
- Tập ròng tập rã ba thu
- Mới sang tập thảo và tu tập hoài
- Tư môn tứ diện chớ sai
- Ngân Đài Ngọc Trản nhớ hai chữ này
- Đòn ra giống tựa mây bay
- Chân đạp tới trông tày lưu tinh
- Đánh rộng đánh hẹp tùy mình
- Thế lừa thế điểm cho minh mới tài
- Làm trai trong lúc xông pha
- Phải chiến thắng mới ra anh hào
- Ngày thường đừng có tự cao
- Khiêm cung lễ độ khác nào văn nho
- Gặp quân hung hãn đừng lo
- Nghệ cao đảm đại đều do ở mình
- Khuyên ai luyện võ cho tinh
- Giữ thân giữ nước công trình nghìn thu
Xem thêm
sửaChú thích
sửa- ^ Đoàn Cường, Thái Lộc (ngày 18 tháng 9 năm 2015). “Võ ta - Bạch hổ sơn quân”. báo Tuổi Trẻ. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2024.
- ^ a b c Gia Khánh (ngày 28 tháng 1 năm 2017). “Đưa võ Việt ra thế giới”. báo Lâm Đồng. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2024.
- ^ “Phiên bản của võ Trung Quốc?”. báo Người lao động. ngày 20 tháng 10 năm 2006. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2024.
- ^ a b c d e f g Thiên Lý (ngày 19 tháng 4 năm 2013). “Tâm huyết với "võ ta"”. báo Quảng Nam. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2024.
- ^ Đinh Bá Hòa (ngày 2 tháng 8 năm 2012). “Võ Bình Định-Võ Tây Sơn”. báo Bình Định. Truy cập ngày 21 tháng 6 năm 2024.
Mười bài quy định của Liên đoàn Võ thuật Cổ truyền Việt Nam |
---|
Bát quái côn | Độc lư thương | Hùng kê quyền | Huỳnh long độc kiếm | Lão hổ thượng sơn | Lão mai quyền | Ngọc trản ngân đài | Roi Thái Sơn | Siêu xung thiên | Tứ linh đao |