Tiếng Dyula

Tiếng Dioula
	Julaka ߖߎ߬ߟߊ߬ߞߊ߲‎
Sử dụng tại	Burkina Faso, Bờ Biển Ngà, Mali
Tổng số người nói	6.852.620 người; 10,3 triệu người nói ngôn ngữ thứ hai
Dân tộc	Dyula
Phân loại	Niger–Congo? Mande Mande Tây ... Manding Manding Đông Bambara–Dyula Tiếng Dioula; ; ; ; ; ; ;
Hệ chữ viết	N'Ko, Latinh, Ả Rập
Mã ngôn ngữ
ISO 639-2	dyu
ISO 639-3	dyu
Glottolog	dyul1238

Tiếng Jula (hay tiếng Dyula, tiếng Dioula, tiếng Julaka, ߖߎ߬ߟߊ߬ߞߊ߲) là một ngôn ngữ thuộc nhóm ngôn ngữ Mande được nói ở Burkina Faso, Bờ Biển Ngà và Mali. Đây là một trong những ngôn ngữ Manding và có liên quan chặt chẽ nhất với tiếng Bambara, có thể thông hiểu lẫn nhau với tiếng Bambara và tiếng Malinke. Nó là lingua franca ở Tây Phi và được sử dụng bởi hàng triệu người nói ngôn ngữ thứ nhất hoặc thứ hai. Giống như các ngôn ngữ Mandé khác, nó là một ngôn ngữ thanh điệu. Nó được viết bằng chữ Latinh và chữ Ả Rập, cũng như chữ N'Ko bản địa.

Tiếng Dioula có thể được tìm thấy trong bộ phim Night of Truth năm 2004, do nữ đạo diễn đầu tiên của Burkina Faso-Fanta Régina Nacro làm đạo diễn.

Hệ thống chữ viết và âm vị học

Chữ viết Latinh

Chữ viết tiếng Dioula được quy định tại Burkina Faso bởi Tiểu ban Dioula của Ủy ban Ngôn ngữ Quốc gia. Vào ngày 15 tháng 7 năm 1971, Tiểu ban Quốc gia về ngôn ngữ Dioula được thành lập^[2] và vào ngày 16 tháng 7 năm 1971, nó bắt đầu một nghiên cứu bảng chữ cái Dioula. Một bảng chữ cái được xuất bản vào ngày 27 tháng 7 năm 1973 và đạt được vị thế chính thức vào ngày 2 tháng 2 năm 1979^[3]. Một số chữ cái đã được thêm vào sau đó, <c, j> cho các từ vay mượn, và một số khác đã được thay thế: <sh> bởi <s> và <ny> bởi <ɲ>^[4].

Chữ cái Dioula
A	B	C	D	E	Ɛ	F	G	H	I	J	K	L	M	N	Ɲ	Ŋ	O	Ɔ	P	R	S	T	U	V	W	Y	Z
a	b	c	d	e	ɛ	f	g	h	i	j	k	l	m	n	ɲ	ŋ	o	ɔ	p	r	s	t	u	v	w	y	z
Âm vị
a	b	c	d	e	ɛ	f	g	h	i	ɟ	k	l	m	n	ɲ	ŋ	o	ɔ	p	r	s	t	u	v	w	j	z

Ở Burkina Faso, bảng chữ cái Dioula được tạo thành từ 28 chữ cái, mỗi chữ cái đại diện cho một âm vị duy nhất. Trong bảng chữ cái, các nguyên âm dài được thể hiện bằng các chữ cái nhân đôi; ví dụ, /e/ được viết là <e> và /eː/ viết là <ee>. Nguyên âm mũi được viết theo sau bởi n; ví dụ: /ẽ/ được viết là <en>.

Bảy nguyên âm cũng có thể được dài hoá /iː eː aː ɔː oː uː/ hoặc mũi hoá /ĩ ẽ ɛ̃ ã õ ũ/.^[5]

Ký hiệu thanh điệu được khuyến nghị vào năm 1973, nhưng trong thực tế chúng không được viết. Hướng dẫn xuất bản năm 2003 không nhắc lại khuyến nghị này. Thanh điệu chỉ được đánh dấu trong các từ điển. Tuy nhiên, để tránh sự mơ hồ, việc đánh dấu thanh điệu là bắt buộc trong một số trường hợp nhất định.

Ví dụ:

<a> Anh ấy/cô ấy (đại từ ngôi thứ ba số ít)
<á> bạn (đại từ ngôi thứ hai số nhiều)

Bảng chữ cái N'Ko

Chữ N'Ko là một hệ thống chữ viết bản địa cho cụm phương ngữ Manding, được phát minh vào năm 1949 bởi Solomana Kanté, một nhà giáo dục người Guinea. Ngày nay, chữ viết đã được số hóa như một phần của Unicode, cho phép nó được sử dụng trực tuyến dễ dàng, nhưng việc thiếu kinh phí từ chính phủ và địa vị chính thức của tiếng Pháp trong mọi lĩnh vực của cuộc sống hàng ngày, việc sử dụng bảng chữ cái này phần lớn bên ngoài giáo dục và sử dụng một cách không có hệ thống trên các biển báo đường phố, v.v...

Xem thêm

Người Dyula

Nguồn tham khảo

^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Dyula”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^ Republic of Burkina Faso, Ministerial Decree n^o 54/ENC/CNU.
^ Republic of Burkina Faso, Ministerial Decree n^o 367/ENC/CNU.
^ Diallo, Mohamadou (2001). “Le noyau du code orthographique du dioula du Burkina Faso”. Mandekan, Bulletin semestriel d’études linguistiques mandé. 37: 9–31.
^ Hien, Amélie (2000). La terminologie de la médecine traditionnelle en milieu jula du Burkina Faso: méthode de recherche, langue de la santé et lexique julakan-français, français-julakan. Université de Montréal.

Tài liệu

Commission nationale des langues burkinabè – Sous-commission du dioula, Guide de transcription du Dioula, Burkina Faso, 2003
Commission nationale des langues burkinabè – Sous-commission nationale du dioula, Règles orthographiques du Dioula, Ouagadougou, Coopération suisse, 1999, 69
Moussa Coulibaly et Haraguchi Takehiko, Lexique du Dioula, Institute of Developing Economies, 1993 (read online Lưu trữ 2012-01-07 tại Wayback Machine [archive])
Maurice Delafosse, Vocabulaires comparatifs de plus de 60 langues ou dialectes parlés à la Côte d'Ivoire et dans les régions limitrophes, Paris, E. Leroux, 1904, 284
Maurice Delafosse, Essai de manuel pratique de la langue mandé ou mandingue. Étude grammaticale du dialecte dyoula. Vocabulaire français-dyoula. Histoire de Samori en mandé. Étude comparée des principaux dialectes mandé, Paris, Publications de l'INALCO, 1904, 304
Mohamadou Diallo, « Le noyau du code orthographique du dioula du Burkina Faso », Mandekan, Bulletin semestriel d’études linguistiques mandé, o 37, 2001, 9-31
Mamadou Lamine Sanogo (master's thesis, supervised by Bakary Coulibaly), Les syntagmes nominaux du jula véhiculaire, University of Ouagadougou, 1991, 81
Mamadou Lamine Sanogo (DEA thesis, supervised by Bakary Coulibaly), Approche définitoire du jula véhiculaire, University of Ouagadougou, 1992, 79
Mamadou Lamine Sanogo, « Tons, segments et règles transformationnelles en jula », Mandenkan, Paris, o 30, 1995, 41-54
Mamadou Lamine Sanogo (University of Rouen thesis, supervised by Claude Caitucoli (URA-CNRS 1164)), Langues nationales, langues véhiculaires, langue officielle et glottopolitique au Burkina Faso, 1996, 832
Mamadou Lamine Sanogo, « Les fondements scientifiques d'une règle d'écriture orthographique: le redoublement de la voyelle finale du défini en jula », Cahiers du CERLESHS, University of Ouagadougou, o 16, 1999, 127-144
Mamadou Lamine Sanogo, À propos de jula à Bobo-Dioulasso, 2000, 73-83, spécial 2, PUO
Mamadou Lamine Sanogo, « L'ethisme jula: origines et évolution d'un groupe ethnolinguistique dans la boucle du Niger », dans Y. G. Madiéga et O. Nao,, 1, 2003, 370-379
Mamadou Lamine Sanogo, « À propos des constructions du syntagme complétif en dioula », Cahiers du CERLESHS, University of Ouagadougou, o 20, 2003, 179-211
Mamadou Lamine Sanogo, « Vers une approche sociolinguistique des dérivatifs en dioula véhiculaire », Cahiers du CERLESHS, University of Ouagadougou, o 1* er numéro spécial, June 2003, 221-223
Mamadou Lamine Sanogo, La recherche terminologique dans un dialecte couvert: le cas du dioula, Paris, Édition des archives contemporaines, 2006, 631-639
Y. Person, Samori: Une révolution dyula, 1, Dakar, IFAN, « Mémoires de l’Institut fondamental d’Afrique noire », 1968
Y. Person, Samori: Une révolution dyula, 2, Dakar, IFAN, « Mémoires de l’Institut fondamental d’Afrique noire », 1970
Y. Person, Samori: Une révolution dyula, 3, Dakar, IFAN, « Mémoires de l’Institut fondamental d’Afrique noire », 1975

Liên kết ngoài

An ka taa: một trang web với một từ điển, tài nguyên và phương tiện truyền thông viết bằng và viết về tiếng Jula và nhóm ngon ngữ Manding nói chung.
Cơ sở dữ liệu ghi âm tiếng Jula (Dioula) - những lời cầu nguyện cơ bản của Công giáo^{[liên kết hỏng]}

Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Sénégal Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Guinée Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Gambia Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Bờ Biển Ngà Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Mali

Bản mẫu:Ngữ hệ Niger-Congo

[Glottolog-1] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Dyula”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

[2] Republic of Burkina Faso, Ministerial Decree n^o 54/ENC/CNU.

[3] Republic of Burkina Faso, Ministerial Decree n^o 367/ENC/CNU.

[4] Diallo, Mohamadou (2001). “Le noyau du code orthographique du dioula du Burkina Faso”. Mandekan, Bulletin semestriel d’études linguistiques mandé. 37: 9–31.

[5] Hien, Amélie (2000). La terminologie de la médecine traditionnelle en milieu jula du Burkina Faso: méthode de recherche, langue de la santé et lexique julakan-français, français-julakan. Université de Montréal.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]