Tự do (bài thơ)

Tự do (tiếng Pháp: Liberté) là bài thơ nổi tiếng nhất của nhà thơ người Pháp Paul Éluard. Bài thơ được viết vào mùa hè năm 1942, trong thời kỳ mà nước Pháp bị quân đội phát xít Đức xâm lược, in trong tập thơ Thơ ca và chân lý, 1942 (1942) và được coi là thánh ca của thơ ca kháng chiến Pháp. Ban đầu, Éluard định kết thúc bài thơ bằng tên của một người phụ nữ mà ông yêu quý. Nhưng qua nhiều hoạt động giành tự do cho nước Pháp, với nhận thức mới, ông đã thay thế câu kết bằng hai chữ Tự Do. Bài thơ gồm 21 khổ, không kể dòng cuối cùng chỉ là hai chữ Tự do được viết in hoa. Mỗi khổ bốn câu, ba câu đầu viết theo thể thơ bảy âm tiết, câu thứ tư chỉ có bốn âm tiết. Câu này cũng là điệp khúc của toàn bài. Nguyên bản bài thơ không có vần, không có các dấu chấm câu, trừ dấu chấm hết bài. Trong bài thơ, Éluard có sử dụng đến 60 lần giới từ sur và 22 lần đại từ nhân xưng je. Dưới đây là nguyên bản bài thơ.

Sur mes cahiers d’écolier

Sur mon pupitre et les arbres

Sur le sable sur la neige

J’écris ton nom

Sur toutes les pages lues

Sur toutes les pages blanches

Pierre sang papier ou cendre

J’écris ton nom

Sur les images dorées

Sur les armes des guerriers

Sur la couronne des rois

J’écris ton nom

Sur la jungle et le désert

Sur les nids sur les genêts

Sur l’écho de mon enfance

J’écris ton nom

Sur les merveilles des nuits

Sur le pain blanc des journées

Sur les saisons fiancées

J’écris ton nom

Sur tous mes chiffons d’azur

Sur l’étang soleil moisi

Sur le lac lune vivante

J’écris ton nom

Sur les champs sur l’horizon

Sur les ailes des oiseaux

Et sur le moulin des ombres

J’écris ton nom

Sur chaque bouffée d’aurore

Sur la mer sur les bateaux

Sur la montagne démente

J’écris ton nom

Sur la mousse des nuages

Sur les sueurs de l’orage

Sur la pluie épaisse et fade

J’écris ton nom

Sur les formes scintillantes

Sur les cloches des couleurs

Sur la vérité physique

J’écris ton nom

Sur les sentiers éveillés

Sur les routes déployées

Sur les places qui débordent

J’écris ton nom

Sur la lampe qui s’allume

Sur la lampe qui s’éteint

Sur mes maisons réunies

J’écris ton nom

Sur le fruit coupé en deux

Du miroir et de ma chambre

Sur mon lit coquille vide

J’écris ton nom

Sur mon chien gourmand et tendre

Sur ses oreilles dressées

Sur sa patte maladroite

J’écris ton nom

Sur le tremplin de ma porte

Sur les objets familiers

Sur le flot du feu béni

J’écris ton nom

Sur toute chair accordée

Sur le front de mes amis

Sur chaque main qui se tend

J’écris ton nom

Sur la vitre des surprises

Sur les lèvres attentives

Bien au-dessus du silence

J’écris ton nom

Sur mes refuges détruits

Sur mes phares écroulés

Sur les murs de mon ennui

J’écris ton nom

Sur l’absence sans désirs

Sur la solitude nue

Sur les marches de la mort

J’écris ton nom

Sur la santé revenue

Sur le risque disparu

Sur l’espoir sans souvenir

J’écris ton nom

Et par le pouvoir d’un mot

Je recommence ma vie

Je suis né pour te connaître

Pour te nommer

LIBERTÉ.

Bản dịch của Tế Hanh:

Trên quyển vở nhà trường

Trên án viết thân cây

Trên cát trên tuyết

Ta viết tên em

Trên những trang đã đọc

Trên những trang trắng tinh

Đá, máu, giấy hay tro

Ta viết tên em

Trên tranh ảnh tô vàng

Trên vũ khí chiến binh

Trên mũ miện vua chúa

Ta viết tên em

Trên rừng hoang sa mạc

Trên tổ chim hoa đồng

Trên tiếng vang tuổi trẻ

Ta viết tên em

Trên huyền diệu những đêm

Trên bánh trắng ban ngày

Trên những mùa cưới hỏi

Ta viết tên em

Trên các mảnh trời xanh

Trên ao mặt trời mốc

Trên hồ trăng lung linh

Ta viết tên em

Trên đồng ruộng chân trời

Trên những cánh chim bay

Trên máy xay bóng tối

Ta viết tên em

Trên mỗi thoáng bình minh

Trên mặt biển thân tàu

Trên ngọn núi điên cuồng

Ta viết tên em

Trên bọt nổi mây lồng

Trên mồ hôi cơn giông

Trên mưa dày và nhạt

Ta viết tên em

Trên hình dáng long lanh

Trên chuông ngân màu sắc

Trên chân lý hữu hình

Ta viết tên em

Trên những nẻo rộn ràng

Trên đường sá thênh thang

Trên quảng trường toả rộng

Ta viết tên em

Trên ngọn đèn mới khêu

Trên ngọn đèn đang tắt

Trên mái nhà sum họp

Ta viết tên em

Trên trái bổ đôi

Gương soi và phòng ngủ

Trên giường bỏ trống không

Ta viết tên em

Trên con chó của ta háu ăn và trìu mến

Trên tai nó vểnh lên

Trên chân nó vụng về

Ta viết tên em

Trên bục cửa nhà ta

Trên các đồ quen thuộc

Trên sóng ngọn lửa thiêng

Ta viết tên em

Trên da thịt hiến dâng

Trên trán yêu bè bạn

Trên bàn tay đưa nắm

Ta viết tên em

Trên cửa kính ngạc nhiên

Trên làn môi chú ý

Vượt xa trên im lặng

Ta viết tên em

Trên chỗ ẩn bị tan

Trên hải đăng sụp đổ

Trên tường niềm ngao ngán

Ta viết tên em

Trên xa vắng không ước thèm

Trên quạnh hiu trần trụi

Trên bậc thềm cái chết

Ta viết tên em

Trên sức khoẻ phục hồi

Trên hiểm nguy tan biến

Trên hy vọng chẳng nhớ nhung

Ta viết tên em

Và do phép màu một tiếng

Ta làm lại cuộc đời

Ta sinh ra để biết em

Để gọi tên em

TỰ DO.