Åland
Quần đảo Åland hay chỉ đơn giản Åland (tiếng Thụy Điển: [ˈǒːland] (
nghe); tiếng Phần Lan: Ahvenanmaa: [ˈɑhʋenɑmˌmɑː]) là một quần đảo thuộc Phần Lan nằm ở cửa vào vịnh Bothnia tại biển Baltic. Đây là một vùng tự trị, phi quân sự và là vùng đơn ngữ tiếng Thụy Điển duy nhất tại Phần Lan. Đây là vùng nhỏ nhất của Phần Lan, chiếm 0,49% diện tích đất và 0,50% dân số.
Åland Ahvenanmaa (tiếng Phần Lan) | |
|---|---|
 Cờ  Huy hiệu | |
 Vị trí vùng tự trị Åland trên bản đồ Phần Lan | |
| Quốc gia |  Phần Lan |
| Tỉnh lịch sử | Åland |
| Thủ phủ |  Mariehamn60°07′B 019°54′Đ / 60,117°B 19,9°Đ |
| Chính quyền | |
| • Kiểu | Chính quyền tự trị được trao quyền |
| • Quản lý | Chính phủ Åland (Landskapsregering) |
| Nghị viện | Nghị viện Åland (Lagting) |
| Diện tích (2021) | |
| • Tổng cộng | 13.324,46 km2 (514,460 mi2) |
| • Đất liền | 1.553,90 km2 (60,000 mi2) |
| • Mặt nước | 29,03 km2 (1,121 mi2) |
| • Mặt biển | 11.741,53 km2 (453,343 mi2) |
| • Tổng diện tích không tính mặt biển | 1.582,93 km2 (61,117 mi2) |
| Dân số (2023) | |
| • Tổng cộng | 30.399 thấp nhất trong cả nước (31−3−2.023) |
| • Mật độ | 19,56/km2 (5,070/mi2) |
| Múi giờ | UTC+2 (EET) |
| • Mùa hè (DST) | UTC+3 (EEST) |
| Mã ISO 3166 | FI-01 |
| Tên miền | .ax |
| Hiệu ca | Ålänningens sång |
| Động vật biểu tượng | Hoẵng châu Âu |
| Hồ biểu tượng | Đông và Tây Kyrksundet |
| Cá biểu tượng | Cá chó phương Bắc |
| Hoa biểu tượng | Primula veris |
| Đá biểu tượng | Đá vôi |
| Website | www.aland.ax |
Åland gồm đảo Fasta Åland, nơi 90% dân số sinh sống[1] cùng hơn 6.500 đảo ngầm và đảo nhỏ khác về phía đông.[2] Fasta Åland được tách biệt khỏi Thụy Điển bởi một eo biển rộng 38 kilômét (24 mi) về phía tây. Quần đảo Åland tiếp nối với biển quần đảo thuộc Phần Lan ở phía đông. Biên giới đất liền duy nhất của Åland nằm trên đảo không người Märket mà Phần Lan chia sẻ với Thụy Điển.[3]
Quyền tự trị
sửaVị thế tự trị của quần đảo được xác lập theo một quyết định thực hiện bởi Hội Quốc Liên vào năm 1921 sau cuộc khủng hoảng Åland. Điều này được tái xác lập trong hiệp ước đưa Phần Lan vào Liên minh châu Âu. Theo luật, Åland trung lập về chính trị và hoàn toàn được phi quân sự hóa, người dân được miễn cưỡng bách tòng quân vào Lực lượng Phòng vệ Phần Lan. Quần đảo được nghị viện Phần Lan cấp quyền tự trị về gần như tất cả các mặt trong Đạo luật về Quyền tự trị Åland năm 1920, mà sau đó được thay thế bởi pháp chế mới cùng tên vào năm 1951 và 1991. Åland duy trì thế độc ngữ tiếng Thụy Điển theo đạo luật.[4]
Tên gọi
sửaTên ban đầu của Åland trong tiếng Bắc Âu cổ là *Ahvaland nghĩa là "Vùng đất của Nước". Trong tiếng Thụy Điển, tên này ban đầu phát triển thành Áland rồi thành Åland, nghĩa là "đất sông". Tên tiếng Phần Lan và tiếng Estonia của quần đảo lần lượt là Ahvenanmaa và Ahvenamaa ("đất cá pecca"), có vẻ như đã lưu giữ cách đọc trong tên tiếng Bắc Âu cổ.[5]
Có một giả thuyết cho rằng Ahvenanmaa là tên gốc của quần đảo, mà từ đó tiếng Thụy Điển lấy ra cái tên Åland.[6]
Tên chính thức, Landskapet Åland, có nghĩa là "Vùng Åland"; landskap là từ cùng gốc với "landscape" (phong cảnh) trong tiếng Anh.
Tham khảo
sửa- ^ "The Aland Islands". osterholm.info.
- ^ Scheffel, Richard L.; Wernet, Susan J. biên tập (1980). Natural Wonders of the World. United States of America: Reader's Digest Association, Inc. tr. 3. ISBN 0-89577-087-3.
- ^ An account of the border on Märket and how it was redrawn in 1985 appears in Hidden Europe Magazine, 11 (November 2006) pp. 26–29, ISSN 1860-6318.
- ^ “Act on the Autonomy of Åland” (PDF). Finlex. 1991. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2017.
- ^ Virrankoski, Pentti (2001). Suomen historia. Ensimmäinen osa. SKS. ISBN 951-746-321-9. p. 59.
- ^ Lars Hulden (2001) Finlandssvenska bebyggelsenamn; Svenska litteratursällskapet i Finland. ISBN 951-583-071-0.
Liên kết ngoài
sửa
- Åland - Trang chính thức (chủ yếu bằng tiếng Thụy Điển)
- Tóm tắt về Åland Lưu trữ 2008-10-24 tại Wayback Machine
- Chính quyền Åland (tiếng Thụy Điển)
- Nghị viện Åland Lưu trữ 2007-09-28 tại Wayback Machine
- Đạo luật Tự trị Åland Lưu trữ 2007-07-04 tại Wayback Machine
- B7 Baltic Islands Network Lưu trữ 2008-02-13 tại Wayback Machine
- The autonomous regime of Åland Lưu trữ 2004-10-09 tại Wayback Machine
- Åland Official Tourist Gateway
- Ålandsbanken Lưu trữ 2008-10-12 tại Wayback Machine
- Posten Åland - the Post Office of Åland
- Ålandstidningen - Local Newspaper