Wikipedia

Mykhailo Hrushevsky

Mykhailo Serhiiovych Hrushevsky[a] (tiếng Ukraina: Михайло Сергійович Грушевський, chuyển tự Mykhailo Serhiiovych Hrushevskyi; 29 tháng 9 [lịch cũ 17 tháng 9] năm 1866 – 24 tháng 11 năm 1934) là một học giả, chính trị gia, nhà sử học và chính khách người Ukraina, một trong những nhân vật quan trọng nhất của cuộc phục hưng dân tộc Ukraine vào đầu thế kỷ 20. Hrushevsky thường được coi là nhà sử học hiện đại vĩ đại nhất, nhà tổ chức học thuật hàng đầu, người lãnh đạo phong trào dân tộc Ukraina trước cách mạng, người đứng đầu Rada Trung ương (quốc hội cách mạng của Ukraina giai đoạn 1917–1918), và là nhân vật văn hóa hàng đầu của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina trong những năm 1920.

Mykhailo Hrushevsky
Chức vụ
Nhiệm kỳ28 tháng 3 [lịch cũ 15 tháng 9] năm 1917[1] – 29 tháng 4 năm 1918
Tiền nhiệmVị trí được thiết lập
Volodymyr Pavlovych Naumenko (tạm thời)
Kế nhiệmVị trí bị hủy bỏ
Pavlo Skoropadskyi (là Hetman của Ukraina)
Nhiệm kỳ1897 – 1913
Tiền nhiệmOleksandr Barvinsky
Kế nhiệmStepan Tomashivskyi
Thông tin chung
Quốc tịchNgười Ukraina
Sinh29 tháng 9 [lịch cũ 17 tháng 9] năm 1866
Kholm, Vương quốc Lập hiến Ba Lan, Đế quốc Nga (giờ là Chełm, Ba Lan)
Mất24 tháng 11 năm 1934(1934-11-24) (68 tuổi)
Kislovodsk, North Caucasus Krai, SFSR Nga, Liên Xô (giờ là Nga)
Nghề nghiệpnhà học thuật, sử gia
Đảng chính trịUkrainian Socialist-Revolutionary Party
Con cáiKateryna Hrushevska
Trường lớpĐại học Thánh Volodymyr, Kyiv
Chữ ký

Thời thơ ấu

sửa
 
Bảo tàng Hrushevskyi tại Kryvorivnia.

Hrushevsky sinh ngày 29 tháng 9 năm 1866 trong một gia đình quý tộc Ukraina ở Kholm (Chełm), thuộc Vương quốc Lập hiến Ba Lan, một chính thể tự trị trong Đế quốc Nga. Hrushevsky lớn lên ở Tiflis, ông theo học tại một trường học ở địa phương. Quê hương tâm linh của ông đã trở thành Podillia, trong khu vực làng Sestrynivka, Tỉnh Podillia. Tại đây, mẹ ông Glafira Zakharivna Okopova sinh ra trong một gia đình linh mục Chính thống giáo. Glafira kết hôn với Serhii Fedorovych Hrushevsky, người đã đến Kholm để dạy tiếng Nga tại một phòng tập thể dục Công giáo Hy Lạp vào năm 1865.

Chính trị gia

sửa

Trước năm 1917

sửa

Với tư cách là một nhà lãnh đạo chính trị, Hrushevsky trước tiên hoạt động tích cực ở Halychyna của Áo, tại đây ông lên tiếng chống lại sự chiếm ưu thế về mặt chính trị của Ba Lan và chủ nghĩa đặc thù của người Ruthenia, đồng thời ủng hộ bản sắc dân tộc Ukraina, thứ sẽ thống nhất cả phần phía đông và phía tây của đất nước. Năm 1899, ông là người đồng sáng lập Đảng Dân chủ Quốc gia có trụ sở tại Galicia với mong muốn Ukraine cuối cùng sẽ giành được độc lập. Sau năm 1905, Hrushevsky cố vấn cho Câu lạc bộ Ukraina trong Duma Quốc gia Nga.

Cách mạng Ukraina

sửa
 
Lãnh đạo Rada Trung ương Ukraina, Myhailo Grushevskiy, tại cuộc diễu hành quân sự ở Kyiv năm 1917

Năm 1917, Hrushevsky được bầu làm người đứng đầu quốc hội cách mạng Rada Trung ương Ukraina ở Kyiv và dần dần lèo lái nó từ quyền tự trị dân tộc Ukraine bên trong một nước Nga dân chủ đến một nền độc lập hoàn toàn. Ông là người chủ trì Đại hội Nhân dân Nga. Vào lúc này, Hrushevsky đã bộc lộ rõ ràng rằng ông là một nhà dân chủ cấp tiến và một nhà xã hội chủ nghĩa. Vào ngày 17 tháng 2 năm 1918, tờ The New York Times đã đăng một bài báo của Hrushevsky phác thảo cuộc đấu tranh giành quyền tự trị của Ukraine.[2] Sau cuộc đảo chính do Đức hỗ trợ của Tướng Pavlo Skoropadskyi, ông đã phải lẩn trốn. Hrushevsky cảm thấy rằng Skoropadskyi đã làm sai lệch mục tiêu thành lập nhà nước Ukraina bằng cách gắn nó với chủ nghĩa bảo thủ xã hội. Hrushevsky trở lại chính trường sau khi Đốc chính lật đổ Skoropadskyi. Tuy nhiên, ông không chấp thuận Đốc chính và nhanh chóng nhận ra mình có mâu thuẫn với ủy ban này. Năm 1919, ông di cư đến Vienna, Áo, sau khi được Đảng Cách mạng Xã hội Chủ nghĩa Ukraina ủy quyền điều phối hoạt động của đại diện đảng này ở nước ngoài.

Di cư và trở lại Ukraina

sửa

Khi đang sống ở nước ngoài, Hrushevsky bắt đầu trở thành người ủng hộ tư tưởng Bolshevik. Cùng với các thành viên khác của Đảng Cách mạng Xã hội Chủ nghĩa Ukraina, ông đã thành lập Phái đoàn nước ngoài của Đảng này, chủ trương hòa giải với chính phủ Bolshevik. Mặc dù nhóm phái đoàn chỉ trích những người theo chủ nghĩa Bolshevik, đặc biệt là vì chủ nghĩa tập trung và các hoạt động đàn áp của họ ở Ukraina, nhưng nhóm phái đoàn cảm thấy rằng cần phải gạt những lời chỉ trích này sang một bên vì những người theo chủ nghĩa Bolshevik vào thời điểm đó là những người lãnh đạo cuộc cách mạng quốc tế. Hrushevsky và nhóm của ông đã kiến nghị với chính phủ SSR Ukraina hợp pháp hóa Đảng Cách mạng Xã hội Chủ nghĩa Ukraine và cho phép các thành viên của Phái đoàn nước ngoài trở về. Chính phủ SSR Ukraina không sẵn lòng làm như vậy. Đến năm 1921, Phái đoàn nước ngoài của Đảng Cách mạng Xã hội chủ nghĩa Ukraine đã chấm dứt hoạt động, nhưng tất cả các thành viên của phái đoàn này đã trở về Ukraina, bao gồm cả Hrushevsky, người đã trở về vào năm 1924.[3]

Cuộc sống sau này và qua đời

sửa

Trở lại Ukraina, Hrushevsky tập trung vào công việc học thuật. Trên hết, ông tiếp tục viết bộ sách vĩ đại Lịch sử Ukraine-Rusʹ. Mặc dù các điều kiện chính trị vào thời đó đã ngăn cản ông quay trở lại chính trường nhưng ông vẫn bị cuốn vào cuộc thanh trừng của chủ nghĩa Stalin đối với giới trí thức Ukraina. Năm 1931, sau một chiến dịch dài chống lại Hrushevsky trên báo chí Liên Xô, ông bị đày đến Moskva, tại đây sức khỏe của ông trở nên sa sút do điều kiện khó khăn của nơi đây cũng như việc bị đàn áp.[4] Năm 1934, khi đang đi nghỉ tại khu nghỉ mát Học viện Khoa học ở Kislovodsk tại Kavkaz,[5] ông qua đời ngay sau một cuộc phẫu thuật nhỏ thông thường ở tuổi 68. Ông được chôn cất tại Nghĩa trang Baikove ở Kiev.[4]

Ghi chú

sửa
  1. ^ Hoặc Hrushevskyi trong standard romanization

Tham khảo

sửa
  1. ^ “1917 - засідання Української Центральної Ради, яке очолив Михайло Грушевський” [1917 – a meeting of the Ukrainian Central Rada, chaired by Mykhailo Hrushevskyi] (bằng tiếng Ukraina). Ukrainian Institute of National Memory (UIMP). Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2023.
  2. ^ Michaelo, Hrushevsky (17 tháng 2 năm 1918). “Ukraine's Struggle for Self-Government”. The New York Times. Truy cập ngày 16 tháng 5 năm 2020.
  3. ^ Christopher Gilley, 'The "Change of Signposts" in the Ukrainian emigration: Mykhailo Hrushevskyi and the Foreign Delegation of the Ukrainian Party of Socialist Revolutionaries', Jahrbücher für Geschichte Osteuropas, Vol. 54, 2006, No. 3, pp. 345-74
  4. ^ a b Ohloblyn, Oleksander; Wynar, Lubomyr. “Hrushevsky, Mykhailo”. Internet Encyclopedia of Ukraine. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2023.
  5. ^ Plokhy, Serhii (2005). Unmaking Imperial Russia : Mykhailo Hrushevsky and the writing of Ukrainian history. University of Toronto Press. tr. 6, 275, 510 (note 233). ISBN 0-8020-3937-5. OCLC 879109029.

Đọc thêm

sửa
  • Dmytro Doroshenko, "A Survey of Ukrainian Historiography," Annals of the Ukrainian Academy of Arts and Sciences in the US, V-VI, 4 (1957), 262-74: online.
  • Thomas M. Prymak, Mykhailo Hrushevsky: The Politics of National Culture (Toronto: University of Toronto Press, 1987). ISBN 978-0-8020-5737-2.
  • Lubomyr R. Wynar, Mykhailo Hrushevsky: Ukrainian-Russian Confrontation in Historiography (Toronto-New York-Munich: Ukrainian Historical Association, 1988).
  • Thomas M. Prymak, "Mykhailo Hrushevsky in History and Legend," Ukrainian Quarterly,LX, 3-4 (2004), pp. 216–30. A brief summary of this author's views.
  • Serhii Plokhy, Unmaking Imperial Russia: Mykhailo Hrushevsky and the Writing of Ukrainian History (Toronto: University of Toronto Press, 2005). ISBN 978-0-8020-3937-8.
  • Pyrig, Ruslan. Mykhailo Grushevsky and the Bolshevik Rule: The Price of Compromises in Zerkalo Nedeli, September 30, 2006. Available in Russian and Ukraine
  • Christopher Gilley, The 'Change of Signposts' in the Ukrainian Emigration. A Contribution to the History of Sovietophilism in the 1920s, Ibidem: Stuttgart, 2009, Chapter 4.

Liên kết ngoài

sửa
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mykhailo_Hrushevsky&oldid=71473430”