Wikipedia

Mandalay

Đối với các định nghĩa khác, xem Mandalay (định hướng).

Mandalay là thành phố lớn thứ 2 tại Myanmar với dân số 927.000 người năm 2005, vùng đô thị bao gồm các địa phương xung quanh là 2,5 triệu người. Đây là kinh đô của hoàng triều cuối cùng của Miến Điện và là thủ phủ của Vùng Mandalay. Sông Ayeyarwady chảy phía tây, ôm lấy thành phố. Mandalay cách thành phố Yangon 716 km về phía bắc. Mandalay nằm ở trung tâm của vùng khô Myanmar. Đây chính là trung tâm kinh tế của Thượng Miến Điện và được coi là trung tâm của nền văn hóa Miến Điện. Một dòng liên tục của những người nhập cư Trung Quốc, chủ yếu là từ tỉnh Vân Nam, trong hai mươi năm qua, đã định hình lại cơ cấu dân tộc của thành phố và gia tăng thương mại với Trung Quốc.[6][7] Mặc dù bị ảnh hưởng bởi sự gia tăng gần đây của Naypyidaw, Mandalay vẫn là trung tâm chính về thương mại, giáo dục và trung tâm y tế của Thượng Miến Điện.

Mandalay
မန္တလေး
Mandalay
Mandalay trên bản đồ Myanmar
Mandalay
Mandalay
Ví trí của Mandalay, Myanmar
Tọa độ: 21°58′30″B 96°5′0″Đ / 21,975°B 96,08333°Đ / 21.97500; 96.08333
Quốc giaMyanmar
VùngVùng Mandalay
QuậnQuận Mandalay
Người sáng lậpMindon Min
Chính quyền
 • Thị trưởngAung Maung[1]
Diện tích[2]
 • Thành phố6,326 mi2 (163,84 km2)
Độ cao70 ft (22 m)
Dân số (2010)[3][4]
 • Thành phố1,234,000
 • Mật độ200/mi2 (75/km2)
 • Vùng đô thị1,6 triệu
 • Ethnic groupsBamar, người Ấn Độ gốc Miến, người Hoa gốc Miến, Shan
 • Tôn giáoPhật giáo, Kitô giáo, Hindu giáo, Hồi giáo
Múi giờUTC+06:30
Thành phố kết nghĩaCôn Minh

Lịch sử

sửa

Thời kỳ đầu

sửa

Như phần lớn cố đô (và thủ đô hiện tại) của Miến Điện, Mandalay được thành lập trên những mong muốn của người cai trị vào thời kỳ đó. Ngày 13 tháng 2 năm 1857, vua Mindon thành lập một thủ đô hoàng gia mới ở chân núi Mandalay, bề ngoài là để thực hiện một lời tiên tri về sự ra đời của một đô thị của Phật giáo trong đó vị trí chính xác trên nhân dịp lần thứ năm thánh của Phật giáo 2400.[8]

 
Vua Mindon là người sáng lập thủ đô hoàng gia Mandalay
 
Một thành lũy ở cung điện Mandalay

Địa điểm của thành phố thủ đô mới có diện tích 25,5 dặm vuông (66 km²), bao quanh bởi bốn con sông. Kế hoạch vạch ra một thành vuông bố trí lưới 144 ô vuông, giữa là một khối vuông 16 cung điện hoàng gia hợp chất lấy đồi Mandalay làm trung tâm.[9] 1020 mẫu Anh (413 ha) thành được bao quanh bởi bốn 6.666 feet (2.032 m) bức tường dài 210 ft và một con hào rộng 64 m và sâu 4,6 m. Trong khoảng cách 169 m dọc theo bức tường, là tháp pháo với ngọn tháp dát vàng có đồn canh.[10] Các bức tường có ba cửa trên mỗi bên, và năm cầu băng qua con hào. Ngoài ra, nhà vua cũng cho xây chùa Kuthodaw, các sảnh tôn phong cao ơn Pahtan-haw Shwe Thein, Zayats Thudhamma hoặc nhà công cho giảng thuyết, và các thư viện cho các kinh điển Phật giáo. Trong tháng 6 năm 1857, cựu hoàng cung của Amarapura đã bị tháo dỡ và di chuyển bằng voi đến vị trí mới ở chân của đồi Mandalay mặc dù xây dựng tổ hợp cung điện được chính thức hoàn thành chỉ hai năm sau, ngày thứ hai 23 tháng 5 năm 1859.

Trong 26 năm tiếp theo, Mandalay là thủ đô hoàng gia cuối cùng của vương quốc Miến Điện cuối cùng độc lập trước khi bị người Anh thôn tính. Mandalay không còn là thủ đô vào ngày 28 tháng 11 năm 1885, khi người Anh buộc vua Thibaw và Supayalat hoàng hậu phải sống lưu vong, kết thúc chiến tranh Anh-Miến Điện lần thứ ba.

Khí hậu

sửa
Dữ liệu khí hậu của Mandalay (1981–2010)
Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Năm
Cao kỉ lục °C (°F) 37.2
(99.0) 		39.2
(102.6) 		42.8
(109.0) 		48.0
(118.4) 		45.0
(113.0) 		42.0
(107.6) 		41.6
(106.9) 		39.8
(103.6) 		43.4
(110.1) 		39.2
(102.6) 		38.5
(101.3) 		34.0
(93.2) 		48.0
(118.4)
Trung bình ngày tối đa °C (°F) 29.6
(85.3) 		32.7
(90.9) 		36.6
(97.9) 		38.9
(102.0) 		36.9
(98.4) 		35.2
(95.4) 		35.1
(95.2) 		34.3
(93.7) 		34.0
(93.2) 		33.4
(92.1) 		31.1
(88.0) 		29.1
(84.4) 		33.9
(93.0)
Trung bình ngày °C (°F) 21.9
(71.4) 		24.4
(75.9) 		28.8
(83.8) 		31.9
(89.4) 		31.3
(88.3) 		30.8
(87.4) 		30.8
(87.4) 		30.2
(86.4) 		29.7
(85.5) 		28.8
(83.8) 		25.7
(78.3) 		22.2
(72.0) 		28.0
(82.4)
Tối thiểu trung bình ngày °C (°F) 13.7
(56.7) 		16.0
(60.8) 		20.4
(68.7) 		24.7
(76.5) 		25.9
(78.6) 		26.1
(79.0) 		26.2
(79.2) 		25.8
(78.4) 		25.4
(77.7) 		24.0
(75.2) 		19.9
(67.8) 		15.4
(59.7) 		22.0
(71.6)
Thấp kỉ lục °C (°F) 8.0
(46.4) 		10.0
(50.0) 		12.8
(55.0) 		13.0
(55.4) 		17.4
(63.3) 		20.0
(68.0) 		20.0
(68.0) 		19.5
(67.1) 		20.5
(68.9) 		18.5
(65.3) 		11.1
(52.0) 		7.6
(45.7) 		7.6
(45.7)
Lượng Giáng thủy trung bình mm (inches) 0.9
(0.04) 		3.8
(0.15) 		5.8
(0.23) 		40.4
(1.59) 		130.0
(5.12) 		99.5
(3.92) 		74.7
(2.94) 		132.9
(5.23) 		157.1
(6.19) 		130.7
(5.15) 		36.4
(1.43) 		4.9
(0.19) 		817.1
(32.17)
Số ngày mưa trung bình 0.4 0.4 0.4 3.3 8.3 7.2 5.9 8.7 8.1 6.8 2.8 0.7 53.0
Độ ẩm tương đối trung bình (%) 68 58 49 50 66 73 71 76 76 77 74 72 68
Số giờ nắng trung bình tháng 309 280 301 291 267 208 182 168 215 223 269 278 2.991
Nguồn 1: Viện Khí tượng Na Uy[11] Tổ chức Khí tượng Thế giới[12] Deutscher Wetterdienst[13]
Nguồn 2: Viện Khí tượng Đan Mạch[14] Meteo Climat[15]

Thành phố kết nghĩa

sửa

Hình ảnh

sửa
  •  
    Vọng lâu và hào lũy của cổ thành Mandalay ở trung tâm thành phố
  •  
    Kuthodaw
  •  
    Chùa Kuthodaw ở Mandalay nơi 729 ngọn tháp tàng trữ bộ kinh Phật khắc trên đá
  •  
    Kuthodaw
  •  
  •  
  •  
    Mahamuni
  •  
    Kyauk Taw Ghi

Tham khảo

sửa
  1. ^ Thein Sein (ngày 28 tháng 2 năm 2012). “Mandalay Mayor appointed Republic of the Union of Myanmar”. New Light of Myanmar. Government of Myanmar. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2012.
  2. ^ “Water Purification Plant #8 in Aungmyethazan Township 60% Coomplete”. Bi-Weekly Eleven (bằng tiếng Miến Điện). Eleven Media Group. ngày 28 tháng 4 năm 2011.
  3. ^ “United Nations World Urbanization Prospects, 2007 revision”. The United Nations Population Division. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 6 năm 2009. Truy cập ngày 24 tháng 1 năm 2009.
  4. ^ Zon Pann Pwint, Minh Zaw and Khin Su Wai (18–ngày 24 tháng 5 năm 2009). “Mandalay marks 150th birthday”. The Myanmar Times. Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 6 năm 2009. Truy cập ngày 30 tháng 4 năm 2015. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ giúp)
  5. ^ “Myanmar Area Codes”. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 12 năm 2009. Truy cập ngày 1 tháng 6 năm 2013.
  6. ^ China's Ambitions in Myanmar (tháng 7 năm 2000). “China's Ambitions in Myanmar”. IISS Strategic Comments.
  7. ^ Stephen Mansfield (ngày 13 tháng 5 năm 1999). “Myanmar's Chinese connection”. Japan Times.
  8. ^ “Mandalay Palace” (PDF). Directorate of Archaeological Survey, Myanmar. 1963. Truy cập ngày 22 tháng 8 năm 2006.
  9. ^ Kyaw Thein (1996). The Management of Secondary Cities in Southeast Asia. Case Study: Mandalay. United Nations Centre for Human Settlements. UN-Habitat. ISBN 92-1-131313-9, 9789211313130 Kiểm tra giá trị |isbn=: ký tự không hợp lệ (trợ giúp).
  10. ^ Vincent Clarence Scott O'Connor (1907). Mandalay: And Other Cities of the Past in Burma. Hutchinson & Co. tr. 6–9.
  11. ^ “Myanmar Climate Report” (PDF). Norwegian Meteorological Institute. tr. 26–36. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 8 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 8 tháng 10 năm 2018.
  12. ^ “World Weather Information Service – Mandalay”. World Meteorological Organization. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2013.
  13. ^ “Klimatafel von Mandale (Mandalay) / Myanmar (Birma)” (PDF). Baseline climate means (1961–1990) from stations all over the world (bằng tiếng Đức). Deutscher Wetterdienst. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2018.
  14. ^ Cappelen, John; Jensen, Jens. “Myanmar – Mandalay” (PDF). Climate Data for Selected Stations (1931–1960) (bằng tiếng Đan Mạch). Danish Meteorological Institute. tr. 188. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 27 tháng 4 năm 2013. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2013.
  15. ^ “Station Mandalay” (bằng tiếng Pháp). Meteo Climat. Truy cập ngày 11 tháng 6 năm 2016.

Thư mục

sửa

Liên kết ngoài

sửa
 
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Mandalay.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mandalay&oldid=70377625”