Wikipedia

Hoa Lư

Thành phố tỉnh lỵ của tỉnh Ninh Bình
Bài này viết về thành phố dự kiến thành lập mới giai đoạn 2024 - 2025 ở tỉnh Ninh Bình. Đối với các định nghĩa khác, xem Hoa Lư (định hướng).

Hoa Lư là một thành phố dự kiến thành lập trong năm 2025 trên cơ sở sáp nhập huyện Hoa Lư và thành phố Ninh Bình. Khu vực thành phố Hoa Lư đã đạt tiêu chuẩn đô thị loại 1.[1] Hoa Lư từng là kinh đô của Việt Nam giai đoạn (968-1010) với ba triều đại phong kiến liên tiếp ra đời là Nhà Đinh, Tiền Lê và Nhà Lý.

Theo chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã thuộc tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2023 – 2025, huyện Hoa Lư và thành phố Ninh Bình sẽ được hợp nhất và có tên là thành phố Hoa Lư với tổng diện tích tự nhiên trên 150km2.[2]

Hiện, diện tích tự nhiên của huyện Hoa Lư và 103,49km2, đạt 32,85% so với tiêu chuẩn; quy mô dân số là 82.253 người, đạt 68,54% so với tiêu chuẩn và có 11 đơn vị hành chính với 1 thị trấn và 10 xã.

Thành phố Ninh Bình hiện tại có diện tích tự nhiên là 46,75km2, đạt 31,17% so với tiêu chuẩn; quy mô dân số là 148.869 người, đạt 99,25% so với tiêu chuẩn và có 14 đơn vị hành chính với 11 phường, 3 xã.

Sau khi hợp nhất huyện Hoa Lư và thành phố Ninh Bình để trở thành thành phố Hoa Lư, thì đô thị mới sẽ có diện tích tự nhiên trên 150km2, đạt 100,16% so với tiêu chuẩn và rộng gấp hơn 3 lần so với thành phố Ninh Bình hiện hữu. Quy mô dân số là 231.122 người, đạt 154,08% so với tiêu chuẩn.[3] Đơn vị hành chính trực thuộc gồm 15 phường và 5 xã sau đây:

  • 15 phường: Ninh Khánh, Đông Thành, Tân Thành, Vân Giang, Nam Thành, Nam Bình, Bích Đào, Ninh Phong, Ninh Sơn, Ninh Phúc, Ninh Tiến, Ninh Giang, Ninh Nhất, Ninh Hải, Ninh Mỹ.
  • 05 xã Trường Yên, Ninh Vân, Ninh Khang, Ninh Hòa, Ninh An.

Thành phố Hoa Lư với đặc trưng "đô thị di sản thiên niên kỷ",[4] là thành phố du lịch có nhiều di sản đặc sắc như Quần thể di sản thế giới Tràng An với cố đô Hoa Lư, Tam Cốc – Bích Động, Khu du lịch sinh thái Tràng An, Thung Nham-Động Thiên Hà... di tích quốc gia đặc biệt Núi Non Nước, phố cổ Hoa Lư, các làng nghề đá Ninh Vân, thêu Văn Lâm, hoa Ninh Phúc và cũng là nơi bảo tồn nhiều di sản văn hóa phi vật thể như chèo, xẩm, hát văn,...

Vị trí địa lý

sửa

Thành phố Hoa Lư nằm ở trung tâm tỉnh Ninh Bình, cách thủ đô Hà Nội 80 km, có vị trí địa lý:

Hoa Lư thuộc vùng bán sơn địa, núi đá vôi ngập nước thuộc Quần thể di sản thế giới Tràng An tập trung nhiều ở phía Tây chiếm khoảng 1/4 diện tích thành phố, còn lại là vùng đồng bằng có xen những núi nhỏ.

Về sông ngòi, thành phố Hoa Lư giáp với hai con sông lớn là sông Đáy ở phía Đông và sông Hoàng Long ở phía bắc. Những con sông chảy qua thành phố có: sông Sào Khê, sông Chanh, sông Bến Đang, sông Vân và sông Vạc.

Lịch sử hình thành

sửa

Hoa Lư là một vùng đất cổ, những khai quật khảo cổ học ở Quần thể di sản thế giới Tràng An đã làm sáng tỏ một nền văn hóa Tràng An xuất hiện khá sớm ở đây. Đến thế kỷ X, người anh hùng dân tộc Đinh Bộ Lĩnh sau khi dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước đã đưa vùng đất này trở thành kinh đô Hoa Lư của nước Việt trong suốt 42 năm với ba triều đại liên tiếp nhà Đinh, Tiền Lê và nhà Lý trước khi dời đô về Thăng Long - Hà Nội.

Thế kỷ 15, nơi đây trở thành thủ phủ của trấn Sơn Nam với trung tâm lỵ sở đặt tại Vân Sàng, tức vùng đất gần chợ Rồng bây giờ. Xứ Sơn Nam rộng lớn khi ấy gồm 11 phủ, 42 huyện[5], thuộc các tỉnh Hà Nam, Nam Định, Thái Bình, Hưng Yên và Ninh Bình ngày nay.

Từ xa xưa, ngã ba sông Vân hợp vào sông Đáy đã hình thành những chợ Cá và bến Nứa. Cùng với ưu thế giao thông thuận lợi do vị trí án ngữ giao điểm của những trục đường chính, các chợ Cá này đã phát triển thành một trung tâm kinh tế, chính trị và văn hoá lớn ở phía nam vùng châu thổ sông Hồng.[6]. Vị trí địa lý đặc biệt của vùng đất tiếp giáp với 3 vùng miền cũng ảnh hưởng đến đặc trưng văn hóa của thành phố, đó là nền văn hóa hợp lưu, hội tụ nhưng vẫn mang bản sắc đặc trưng riêng.

Năm 1873, Pháp chiếm Ninh Bình, nơi đây được xây dựng trở thành một đô thị ở vùng cửa ngõ miền Bắc với nhiều công trình kiến trúc như thành Ninh Bình, cầu Lim, phố Nhà thờ, chợ Rồng.

Ngày 27/4/1977, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 125-CP sáp nhập huyện Gia Khánh và thị xã Ninh Bình thành huyện Hoa Lư thuộc tỉnh Hà Nam Ninh. Khi mới thành lập, huyện Hoa Lư gồm có thị trấn Ninh Bình và 17 xã: Ninh An, Ninh Giang, Ninh Hải, Ninh Hòa, Ninh Khang, Ninh Khánh, Ninh Mỹ, Ninh Nhất, Ninh Phong, Ninh Phúc, Ninh Sơn, Ninh Thắng, Ninh Thành, Ninh Tiến, Ninh Vân, Ninh Xuân, Trường Yên.

Ngày 9/4/1981, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 151-CP thành lập thị xã Ninh Bình trên cơ sở tách thị trấn Ninh Bình khỏi huyện Hoa Lư.

Ngày 26/12/1991, tỉnh Hà Nam Ninh được tách ra thành 2 tỉnh: Nam Hà và Ninh Bình. Từ lúc này, thị xã Ninh Bình trở lại là tỉnh lỵ của tỉnh Ninh Bình và được mở rộng dần diện tích, lần lượt các xã: Ninh Khánh, Ninh Tiến, Ninh Phong, Ninh Sơn, Ninh Phúc của huyện Hoa Lư được sáp nhập vào thị xã Ninh Bình quản lý, nhiều phường mới như: Tân Thành, Đông Thành, Nam Thành, Phúc Thành, Nam Bình, Bích Đào, Thanh Bình, Vân Giang được thành lập.

Ngày 7/2/2007, Chính phủ ban hành Nghị định 19/2007/NĐ-CP thành lập thành phố Ninh Bình trên cơ sở thị xã Ninh Bình. Ngày 20/5/2014, thành phố Ninh Bình trở thành đô thị loại II theo Quyết định số 729/QĐ-TTg.[7]

Du lịch

sửa

Thành phố Hoa Lư là một trong 10 trung tâm du lịch quốc gia, là một cực tăng trưởng của tam giác du lịch Hà Nội - Ninh Bình - Quảng Ninh.

Di tích, danh thắng

sửa
 
Khu du lịch Tam Cốc - Bích Động
 
Quảng trường cổng vào Tràng An
 
Cổng Đông dẫn vào cố đô Hoa Lư

Thành phố Hoa Lư có nhiều danh thắng và di tích nổi tiếng, đặc biệt Quần thể danh thắng Tràng An đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới từ năm 2014. Hoa Lư có 3 di tích quốc gia đặc biệt là: Tràng An - Tam Cốc – Bích Động, Quần thể di tích Cố đô Hoa Lư và núi Non Nước.

Làng nghề

sửa
  • Làng nghề đá Ninh Vân được ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Ninh Vân có 3 làng nghề là Xuân Vũ, Dưỡng Thượng và Dưỡng Hạ được công nhận là làng nghề chế tác đá mỹ nghệ truyền thống.
  • Làng nghề theo Văn Lâm có tuổi đời trên 700 năm, từ thời nhà Trần, do quốc mẫu Trần Thị Dung đã cho các cung nữ truyền dạy cho người dân làng Văn Lâm nghề thêu ren cung đình.
  • Làng hoa Ninh Phúc nằm ở phía nam thành phố, là nơi cung cấp các loài hoa tươi cho thị trường khu vực Nam Bắc Bộ. Những loài hoa áp đảo về số lượng ở Ninh Phúc là các giống hoa ly, cúc, dơn, hồng. Nhiều loài hoa khác cũng có mặt ở làng hoa Ninh Phúc như: huệ, violet, lan, tulip, đồng tiền, cẩm tú,...
  • Làng nghề trồng rau sạch Ninh Sơn với mô hình trồng rau an toàn từ diện tích 21 ha được nhân rộng ra toàn vùng đất màu. Ngoài các loại rau chủ yếu như rau muống, xà lách, cải thảo, cà tím rau thơm, một số loại rau củ cho hiệu quả kinh tế cao như su hào, tỏi... cũng được đưa vào trồng. Các hộ gia đình còn trồng hoa, cây cảnh, trồng đào, quất phục vụ thị trường.
  • Làng mộc Phúc Lộc nằm ở phía đông nam thành phố Ninh Bình. Làng có 5 xóm: Xóm Trại, Xóm Ngoài, Xóm Giữa, xóm Trong và xóm Mơ. Làng nghề mộc Phúc Lộc hiện có tới 400 người làm nghề sản xuất đồ mộc và khoảng 200 người lao động phụ. Sản phẩm làng nghề Phúc Lộc đa dạng các loại đồ gỗ cao cấp, cầu kỳ, sang trọng như: tủ chè, sập gụ, sập lim, tạc tượng, chạm trổ hoa văn các loại…

Ẩm thực

sửa

Thành phố Hoa Lư là nơi hội tụ, phát triển mạnh các đặc sản Ninh Bình, tiêu biểu là loại hình ẩm thực phố đi bộ, phố đêm với các đặc sản đặc trưng như cơm cháy Ninh Bình, các đặc sản từ thịt Dê núi Ninh Bình, Cá tràu tiến vua, Cá rô Tổng Trường, rượu Kim Sơn, dứa Đồng Giao, bún mọc, miến lươn, gỏi nhệch,...

4 câu thơ khi nhắc tới du lịch Ninh Bình:

Rượu ngon cơm cháy thịt dê
Ninh Bình chào đón khách về tham quan
Đẹp thay non nước Tràng An
Hạ Long trên cạn, đại ngàn Cúc Phương

Kết nối du lịch

sửa

Ngoài vị trí hội tụ giao thông và giàu tài nguyên du lịch, thành phố Hoa Lư còn có lợi thế nằm ở vị trí gần các khu, tuyến, cụm điểm du lịch khác như:

Công trình kiến trúc

sửa
 
Nhà thờ họ Trương Việt Nam ở Hoa Lư
 
Một góc Sân vận động Ninh Bình ở Hoa Lư

Giao thông

sửa
 
Hầm vượt quảng trường Đinh Tiên Hoàng Đế

Nằm ở vị trí cửa ngõ phía nam miền Bắc, thành phố Hoa Lư là một đầu mối giao thông quan trọng với hệ thống đường thủy, đường bộ và đường sắt phát triển:

Đường bộ

sửa

Hoa Lư là nơi giao thoa của nhiều tuyến đường cao tốc và quốc lộ như:

Giao thông đường thủy

sửa

Thành phố có cảng Ninh Phúc hiện là cảng sông có quy mô lớn ở miền Bắc đồng thời là một trong những cảng nội địa lớn nhất Việt Nam. Cảng Ninh Phúc nằm ở bờ trái sông Đáy, đảm bảo công tác vận tải đường thủy các tuyến giao thông đường thủy Cửa Đáy - Ninh Bình, Ninh Bình - Hà Nội, Ninh Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh, Ninh Bình - Thanh Hóa.

Gần Cảng Ninh Phúc là cảng Ninh Bình có công suất đạt 1,6 triệu tấn/năm, đảm bảo cho tàu biển trên 3.000 DWT và 1.000 DWT ra vào thuận lợi. 2 cảng sông này đều nằm trong danh sách cảng sông được ưu tiên đầu tư xây dựng.

Sông Đáy là sông lớn nhất chảy phía đông thành phố. Sông Hoàng Long phía bắc và sông Vạc phía nam đều đổ vào sông Đáy. các con sông chảy trong lòng thành phố có sông Chanh, sông Sào Khê, sông Hệ, sông Ngô Đồng, sông Vân,..

Đường sắt

sửa

Tuyến đường sắt Bắc-Nam chạy xuyên qua thành phố Hoa Lư với ga Ninh Bình là ga đầu mối và ga Cầu Yên là ga hàng hóa. Ngoài ra cảng Ninh Phúc và cảng cạn ICD Phúc Lộc cũng kết nối với tuyến đường sắt này.

Chú thích

sửa
  1. ^ Thông qua Đề án phân loại đô thị khu vực dự kiến thành lập thành phố Hoa Lư đạt tiêu chí đô thị loại I, trực thuộc tỉnh Ninh Bình
  2. ^ Ninh Bình: Thành phố Hoa Lư sau hợp nhất rộng trên 150km2
  3. ^ Báo cáo tóm tắt Đề án: “Thành lập thành phố Hoa Lư, đồng thời sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã và thành lập các phường trực thuộc”
  4. ^ "Diện mạo" thành phố Hoa Lư mới
  5. ^ Việt sử thông giám cương mục tập 11, trang 47.
  6. ^ Ninh Bình - dấu ấn một vùng văn hóa
  7. ^ Quyết định số 729/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Về việc công nhận thành phố Ninh Bình là đô thị loại II trực thuộc tỉnh Ninh Bình
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Hoa_Lư&oldid=71935198”