François Jean Dominique Arago (1786-1853) là nhà toán học, nhà vật lý, nhà thiên văn học người Pháp. Ông còn là một Thủ tướng Pháp thời Đệ nhị Cộng hòa.

François Arago

Chủ tịch Uỷ ban Hành pháp
Đồng Thân vương Andorra
Nhiệm kỳ
9 tháng 5 năm 1848 – 28 tháng 6 năm 1848
Tiền nhiệmJacques-Charles Dupont
Chủ tịch Chính phủ Lâm thời Pháp
Kế nhiệmLouis-Eugène Cavaignac
Quốc trưởng
Bộ trưởng Chiến tranh
Nhiệm kỳ
5 tháng 4 năm 1848 – 11 tháng 5 năm 1848
Thủ tướngJacques-Charles Dupont
Tiền nhiệmLouis-Eugène Cavaignac
Kế nhiệmAdolphe Charras
Bộ trưởng Hải quân
Nhiệm kỳ
24 tháng 2 năm 1848 – 4 tháng 5 năm 1848
Thủ tướngJacques-Charles Dupont
Tiền nhiệmLouis Napoléon Lannes
Kế nhiệmJoseph Grégoire Casy
Nghị sĩ Quốc hội
đại diện cho Seine
Nhiệm kỳ
4 tháng 5 năm 1848 – 26 tháng 5 năm 1849
Tiền nhiệmKhu bầu cử thành lập
Kế nhiệmFelicité Robert de Lamennais
Dân biểu
đại diện cho Pyrénées-Orientales
Nhiệm kỳ
6 tháng 7 năm 1831 – 24 tháng 2 năm 1848
Tiền nhiệmHippolyte Durand
Kế nhiệmEmmanuel Arago
Thông tin cá nhân
Sinh26 tháng 2 năm 1786
Estagel, Roussillon, Vương quốc Pháp
Mất2 tháng 10 năm 1853 (77 tuổi)
Paris, Seine, Đệ nhị Đế chế Pháp
Nơi an nghỉNghĩa trang Père-Lachaise, Paris
Đảng chính trịCộng hòa Ôn hòa
Phối ngẫu
Lucie Carrier-Besombes
(cưới 1811⁠–⁠mất1829)
Con cáiEmmanuel Arago
Alfred
Gabriel
Alma materÉcole Polytechnique
Chuyên nghiệpNhà thiên văn học, Nhà vật lý, Nhà toán học
Nổi tiếng vìPhân cực xoay
Phân cực
Dòng điện xoáy
Định luật Fresnel–Arago
Arago spot
Arago's rotations
Giải thưởngHuy chương Copley
Sự nghiệp khoa học
NgànhThiên văn học, Toán học, Vật lý
Nơi công tácBureau des Longitudes, Học viện Khoa học Pháp, Đài quan sát Paris
Người bảo trợSiméon Denis Poisson
Pierre-Simon Laplace
Ảnh hưởng bởi
Ảnh hưởng tới
Chữ ký

Những đóng góp

sửa

Ngay sau báo cáo của Hans Christian Ørsted về khả năng tác dụng từ của dòng điện, Arago cùng với André-Marie Ampère, Siméon-Denis PoissonJean-Baptiste Biot trở thành những người hăng hái nhất của Viện Hàn lâm Khoa học Pháp trong việc kiểm định kết quả của Ørsted. Arago biết đến công bố trên của nhà vật lý người Đan Mạch khi đang đi du lịch ở nước ngoài. Khi trở về Paris, ông mô tả lại thí nghiệm mà Ørsted đã làm vào ngày 11 tháng 9 năm 1820. Bài toán về sự liên hệ giữa lực điện và lực từ được nhiều nhà khoa học chú ý và chỉ trong vài tháng, nhiều khám phá đã xuất hiện. Arago đã tìm ra cảm ứng điện từ và chứng minh rằng một cuộc dây có dòng điện chạy qua có tính chất như một thanh nam châm. Arago đã báo cáo thí nghiệm của Ørsted lên Viện Hàn lâm Khoa học vào tháng 9 năm 1820 mà ông làm lại, khiến Ampère phải chú ý[1].

Quang học

sửa

Ngoài ra, Arago cùng với Augustin-Jean Fresnel ủng hộ lý thuyết sóng ánh sáng của Thomas Young khi qua thí nghiệm của mình, cả hai đều thấy ánh sáng bị phân cực theo hướng vuông góc với nhau, không hề có sự giao thoa[2].

Arago đã ủng hộ việc đặt tên cho sao Hải VươngLe Verrier, mặc dù nó bị phản đối ở ngoài Pháp[3].

Khác

sửa

Arago còn là người giúp cho Butte aux Cailles có một cái giếng, từ đó có một cái bể bơi vào năm 1866.

Tưởng nhớ

sửa

Tên của Arago được đặt cho tiểu hành tinh 1005 Arago và được ghi trên tháp Eiffel. Ông được chôn cất tại nghĩa trang Père-Lachaise. Và nhân dịp kỷ niệm 200 năm ngày sinh của ông, trong các năm 1989-1994, người ta đã dựng lên 135 bức tượng dọc theo kinh tuyến đi qua Paris, trong đó có chín cái thuộc Công viên Montsouris.

Tiền nhiệm:
Jacques-Charles Dupont de l'Eure
Thủ tướng Pháp
9/5/1848-24/6/1848
Kế nhiệm:
Louis-Eugène Cavaignac

Chú thích

sửa