Danh sách hoàng hậu giai đoạn Ngũ Hồ thập lục quốc (Trung Quốc)

bài viết danh sách Wikimedia

Hoàng hậu (chữ Hán: 皇后, tiếng Anh: Empress) là vợ chính (chính cung, chính thê, nguyên phối) của nhà vua xưng Hoàng đế, do Hoàng đế sắc phong. Vương hậu là vợ chính (chính cung, chính thê, nguyên phối) của nhà vua xưng Vương (Đại vương, Quốc vương), đôi khi một số người được Hoàng đế phong Vương tước (thường là người trong Hoàng tộc hay anh em trai của Hoàng đế) thì vợ chính của họ được gọi là Vương phi.

Tuy nhiên, ngày nay nhiều người hay hiểu Hoàng hậu theo nghĩa là vợ chính của nhà vua nói chung, cả Quốc vương lẫn Hoàng đế, điều này có thể gây ra một số nhầm lẫn.

Giai đoạn Ngũ Hồ thập lục quốc là một giai đoạn đầy loạn lạc trong lịch sử Trung Quốc. Các triều đại thay đổi liên miên, binh đao hỗn loạn. Đi cùng với đó là sự biến loạn chốn cung đình. Dưới đây là danh sách các vị Hoàng hậu trong giai đoạn này, những bậc mẫu nghi thiên hạ đã song hành cùng với một giai đoạn đầy hỗn loạn của lịch sử.

Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Hán Quang Văn Đế
Lưu Uyên
1 Hô Duyên Hoàng hậu Hô Duyên thị Hoàng hậu 287 - 307 Con gái của Hô Duyên Dực. Mẹ đẻ của Lệ Thái tử Lưu Hòa.
2 Đan Hoàng hậu Đan thị Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

308 - 310 Mẹ đẻ của Hán Chiêu Vũ Đế.
Hán Chiêu Vũ Đế
Lưu Thông
1 Vũ Nguyên Hoàng hậu Hô Duyên thị Hoàng hậu 310 - 312 Em họ của Hô Duyên Hoàng hậu. Mẹ đẻ của Hán Ẩn Đế Lưu Xán.
2 Vũ Hiếu Hoàng hậu Trương Huy Quang Quý nhân

Hoàng hậu

312 - 313
3 Vũ Tuyên Hoàng hậu Lưu Nga Hữu Quý tần

Hoàng hậu

313 - 314 Con gái Lưu Ân. Do sinh quái thai nên bị giết.
4 Thượng Hoàng hậu Cận Nguyệt Quang Quý tần

Hoàng hậu

314 - 315 Con gái Cận Chuẩn.
5 Hữu Hoàng hậu Cận Nguyệt Hoa Quý tần

Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

314 - 318 Em gái của Thượng hoàng hậu.
6 Hoằng Đạo Hoàng hậu Phiền thị Thượng hoàng hậu

Hoằng Đạo Hoàng hậu

314 - 318
7 Hoằng Hiếu Hoàng hậu Vương thị Tả hoàng hậu

Hoằng Hiếu Hoàng hậu

318 Con gái nuôi của Vương Thẩm.
8 Hoằng Đức Hoàng hậu Tuyên thị Trung hoàng hậu

Hoằng Đức Hoàng hậu

318 Con gái nuôi của Tuyên Hoài.
9 Vũ Đức Hoàng hậu Lưu Anh Tả Quý tần Thụy phong Chị của Vũ Tuyên Hoàng hậu.
10 Tả Hoàng hậu Lưu thị Quý nhân

Hoàng hậu

315 - ? Cháu gái của Vũ Tuyên Hoàng hậu.
Hán Ẩn Đế
Lưu Xán
Cận Hoàng hậu Cận thị Hoàng hậu 318 Sinh mẫu của Thái tử Lưu Nguyên Công.
Tiền Triệu Mạt Đế
Lưu Diệu
1 Hiến Văn Hoàng hậu Dương Hiến Dung Chính thê

Hoàng hậu

318 - 322 Hoàng hậu của hai vị Hoàng đếTấn Huệ Đế của nhà Tây TấnLưu Diệu của nhà Hán Triệu trong lịch sử Trung Quốc. Bà là người phụ nữ duy nhất trong lịch sử trở thành Hoàng hậu của hai triều đại khác nhau. Sinh mẫu của:
  • Thái tử Lưu Hi
  • Lưu Tập
  • Lưu Xiển
2 Lưu Hoàng hậu Lưu thị Hoàng hậu ? - 326
3 Lưu Hoàng hậu Lưu Phương Hoàng hậu 326 - 329 Em của Lưu Hoàng hậu
4 Nguyên Điệu Hoàng hậu Bốc thị Quý phi Thụy phong Sinh mẫu của Nam Dương vương Lưu Dận.
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Sở Hoàng Đế
Hoàn Huyền
Lưu Hoàng hậu Lưu thị Chính thất

Hoàng hậu

404 - ? Cháu nội Lưu Kiều
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Thành Cảnh Đế
Lý Đặc
La thị Chính thê

Hoàng thái hậu

? - ? Sinh mẫu của Thành Vũ Đế Lý Hùng.
Thành Vũ Đế
Lý Hùng
Nhâm Hoàng hậu Nhâm thị Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

315 - ?
Thành Cung Đô U Công
Lý Kỳ
Diêm Hoàng hậu Diêm thị Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

334 - ?
Hán Chiêu Văn Đế
Lý Thọ
Diêm Hoàng hậu Diêm thị Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

338 - ?
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Tiền Lương Minh Vương
Trương Mậu
Cổ thị Chính thê

Vương hậu

? - ?
Tiền Lương Văn Vương
Trương Tuấn
Nghiêm Vương hậu Nghiêm thị Chính thê

Vương hậu

Đại Vương thái hậu

? - ?
Tiền Lương Hoàn Vương
Trương Trọng Hoa
Bùi Vương hậu Bùi thị Chính thê

Vương hậu

? - 353 Bị Tiền Lương Uy Vương Trương Tộ giết.
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Hậu Triệu Minh Đế
Thạch Lặc
Hoàng hậu Lưu thị Chính thê

Hoàng hậu

330 - 334 Bị Hậu Triệu Vũ Đế Thạch Hổ giết.
Hậu Triệu Vũ Đế
Thạch Hổ
1 Hoàng hậu Trịnh Anh Đào Thiên Vương Hoàng hậu

Đông Hải thái phi Hoàng thái hậu

337 - 349 Bị Nhiễm Ngụy Bình Đế Nhiễm Mẫn sát hại. Sinh mẫu của:
  • Thiên Vương Thái tử Thạch Thúy
  • Bành Thành Vương Thạch Tuân
2 Hoàng hậu Lưu thị Chiêu nghi

Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

Thái phi

348 - 349 Là An Định Công chúa (con gái Tiền Triệu Mạt Đế

Lưu Diệu). Sinh mẫu của Thạch Thế, bị Thạch Tuân giết hại.

Hậu Triệu Bành Thành Vương
Thạch Tuân
Hoàng hậu Trương thị Chính thê

Hoàng hậu

349 Bị Nhiễm Ngụy Bình Đế Nhiễm Mẫn xử tử.
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Đại Thần Nguyên Đế
Thác Bạt Lực Vi
Thần Nguyên Hoàng hậu Đậu thị Chính thê Thụy phong
Đại Văn Đế
Thác Bạt Sa Mạc Hãn
Phong Hoàng hậu Phong thị Chính thê

Hoàng hậu

? - ? Sinh mẫu của:
Đại Hoàn Đế
Thác Bạt Y Đà
Kỳ Hoàng hậu Duy thị Chính thê

Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

? - ? Sau này khi Bắc Ngụy được lập, bà được truy tôn là Hoàn Hoàng hậu. Sinh mẫu của:
Đại Bình Văn Đế
Thác Bạt Úc Luật
Vương Hoàng hậu Vương thị Chính thê

Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

? - 355 Sinh mẫu của Đại Chiêu Thành Đế Thác Bạt Thập Dực Kiền.
Đại Chiêu Thành Đế
Thác Bạt Thập Dực Kiền
Mộ Dung Hoàng hậu Mộ Dung thị Hoàng hậu 341 - 360 Là con gái của Tiền Yên Văn Minh Đế Mộ Dung Hoảng.
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Nhiễm Ngụy Vũ Điệu Thiên Vương
Nhiễm Mẫn
Đổng Hoàng hậu Đổng thị Chính thê

Hoàng hậu

350 - 352 Nhiễm Ngụy Vũ Điệu Thiên Vương đi đánh Tiền Yên bị tử trận, Đổng Hoàng hậu cùng các con đầu hàng Tiền Yên, dâng lên Ngọc tỷ truyền quốc. Được phong là Phụng Tỳ Quân.
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Tiền Yên Văn Minh Đế
Mộ Dung Hoảng
1 Văn Minh Hoàng hậu Đoạn thị Vương hậu 337 - ? Sinh mẫu của Tiền Yến Cảnh Chiêu Đế Mộ Dung Tuấn.
2 Văn Chiêu Hoàng hậu Lan thị Vương phi 337 - ? Sinh mẫu của Hậu Yên Thành Vũ Đế Mộ Dung Thùy. Là em gái của Lan Hãn.
Tiền Yên Cảnh Chiêu Đế
Mộ Dung Tuấn
1 Cảnh Chiêu Hoàng hậu Khả Túc Hồn thị Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

352 - 384 Sinh mẫu của:
2 Cảnh Đức Hoàng hậu Đoạn thị Chiêu nghi Thụy phong
Tiền Yên U Đế
Mộ Dung Vĩ
Khả Túc Hồn Hoàng hậu Khả Túc Hồn thị Hoàng hậu 369 - 370
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Tiền Tần Minh Đế
Phù Kiện
Minh Đức Hoàng hậu Cường thị Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

352 - 357 Sinh mẫu của Tiền Tần Lệ Vương Phù Sinh.
Tiền Tần Lệ Vương
Phù Sinh
Lương Hoàng hậu Lương thị Chính thất

Hoàng hậu

Tháng 7, 355 - Tháng 8, 355 Bị Tiền Tần Lệ Vương Phù Sinh xử tử.
Tiền Tần Tuyên Chiêu Đế
Phù Kiên
Hoàng hậu Cẩu thị Chính thê

Hoàng hậu

357 - ?
Tiền Tần Ai Bình Đế
Phù Phi
Hoàng hậu Dương thị Chính thê

Hoàng hậu

385 Sinh mẫu của Thái tử Phù Ninh.
Tiền Tần Cao Đế
Phù Đăng
1 Mao Hoàng hậu Mao thị Chính thê

Hoàng hậu

386 - 394
2 Lý Hoàng hậu Lý thị Chiêu nghi

Hoàng hậu

394 - 396
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Hậu Tần Vũ Chiêu Đế
Diêu Trường
Xà Hoàng hậu Xà thị Chính thê

Hoàng hậu

Hoàng Thái hậu

386 - 393 Sinh Hậu Tần Văn Hoàn Đế Diêu Hưng.
Hậu Tần Văn Hoàn Đế
Diêu Hưng
1 Trương Hoàng hậu Trương thị Chiêu nghi

Hoàng hậu

? - ?
2 Tề Hoàng hậu Tề thị Chiêu nghi

Hoàng hậu

? - ?
Hậu Tần Mạt Đế
Diêu Hoằng
Diêu Hoằng Hoàng hậu ? Hoàng hậu 416 - 417
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Hậu Yên Thành Vũ Đế
Mộ Dung Thùy
1 Thành Chiêu Hoàng hậu Đoàn thị Chính thê

Đoàn Vương phi

Thụy phong Sinh mẫu của:
2 Thành Ai Hoàng hậu Đoàn Nguyên Phi Phu nhân

Hoàng hậu

Hoàng thái hậu

387 - 396 Cháu gái của Thành Chiêu Hoàng hậu. Bị Hậu Yên Huệ Mẫn Đế Mộ Dung Bảo ép tự tử. Sinh mẫu của:
  • Mộ Dung Lãng
  • Mộ Dung Giám
Hậu Yên Huệ Mẫn Đế
Mộ Dung Bảo
Huệ Đức Hoàng hậu Đoàn thị Chính thê

Hoàng hậu

? - 399 Sinh mẫu của Thái tử Mộ Dung Sách.
Hậu Yên Phế Đế
Lan Hãn
Ất Hoàng hậu Ất thị Chính thê

Hoàng hậu

? - ?
Hậu Yên Chiêu Văn Đế
Mộ Dung Hi
1 Chiêu Văn Hoàng hậu Phù Huấn Anh Quý tần

Hoàng hậu

Tháng 12, 403 - Tháng 4, 407
2 Mẫn Hoàng hậu Phù Tung Nga Quý nhân

Chiêu Nghi

Thụy phong Chị của Chiêu Văn Hoàng hậu
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Bắc Yên Huệ Ý Đế
Mộ Dung Vân
Lý Hoàng hậu Lý thị Chính thê

Hoàng hậu

407 - 409 Sinh mẫu của Thái tử Mộ Dung Bành Thành.
Bắc Yên Văn Thành Đế
Phùng Bạt
Tôn Vương hậu Tôn thị Chính thất

Vương hậu

409 - ?
Bắc Yên Chiêu Thành Đế
Phùng Hoằng
Mộ Dung Vương hậu Mộ Dung thị Kế thất

Vương hậu

430 - 435 Sinh mẫu của Thái tử Phùng Vương Nhân.
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Nam Yên Hiến Vũ Đế
Mộ Dung Đức
Đoàn Hoàng hậu Đoàn thị Kế thất

Hoàng hậu

Hoàng Thái hậu

? - ? Là em của Đoàn Nguyên Phi.
Nam Yên Mạt Chủ
Mộ Dung Siêu
Hô Diên Hoàng hậu Hô Diên thị Chính thê

Hoàng hậu

? - ?
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Tây Tần Vũ Nguyên Vương
Khất Phục Càn Quy
1 Biên Vương hậu Biên thị Chính thất 388 - Tháng 6, 394
Tháng 11, 394 - Tháng 8, 400
Tháng 10, 409 - 412
Tháng 6/394, Tây Tần Vũ Nguyên Vương Khất Phục Càn Quy đầu hàng Tiền Tần, phế Biên Vương hậu để lập Đông Bình công chúa của Tiền Tần làm Phù Vương hậu. Tháng 11/394, Tiền Tần diệt vong, Phù Vương hậu bị phế, lập Biên Vương hậu. Đến tháng 8/400, Tây Tần bị Hậu Tần thôn tính. Tháng 10/409, Tây Tần Vũ Nguyên Vương Khất Phục Càn Quy phục quốc, Biên Vương hậu tiếp tục được lập làm Vương hậu.
2 Phù Vương hậu Phù thị Vương hậu Tháng 6, 394 - Tháng 11, 394 Là Đông Bình Công chúa của Tiền Tần, em gái Tần Cao Đế Phù Đăng.
Tây Tần Văn Chiêu Vương
Khất Phục Sí Bàn
Thốc Phát Vương hậu Thốc Phát thị Vương hậu 414 - 423 Là con gái của Nam Lương Cảnh Vương Thốc Phát Nục Đàn.
Tây Tần Mạt Vương
Khất Phục Mộ Mạt
Lương Vương hậu Lương thị Vương hậu 429 - 431
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Hậu Lương Ý Vũ Đế
Lã Quang
Thạch Hoàng hậu Thạch thị Chính thê

Hoàng hậu

389 - 396
Hậu Lương Ẩn Vương
Lã Thiệu
Trương Hoàng hậu Trương thị Hoàng hậu 399
Hậu Lương Linh Đế
Lã Toản
Dương Hoàng hậu Dương thị Hoàng hậu 400 - 401
Hậu Lương Mạt Chủ
Lã Long
Dương Hoàng hậu Dương thị Hoàng hậu 401 - 403
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Bắc Lương Vũ Tuyên Vương
Thư Cừ Mông Tốn
Mạnh Vương hậu Mạnh thị Chính thê

Vương hậu

411 - ?
Bắc Lương Ai Vương
Thư Cừ Mục Kiền
1 Lý Vương hậu Lý Kính Thụ Vương hậu 433 - ? Là con gái của Tây Lương Vũ Chiêu Vương Lý Cảo.
2 Thác Bạt Vương hậu Thác Bạt thị Vương hậu 437 - 439 Là Vũ Uy công chúa của Bắc Ngụy, em gái của Bắc Ngụy Thái Vũ Đế Thác Bạt Đảo.
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Nam Lương Cảnh Vương
Thốc Phát Nục Đàn
Chiết Quật Vương hậu Chiết Quật thị Chính thê

Vương hậu

402 - 414 Sinh mẫu của Thái tử Thốc Phát Hổ Đài.
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Tây Lương Vũ Chiêu Vương
Lý Cảo
Doãn phu nhân Doãn thị Kế thất

Vương thái hậu

400 - 420 Sinh mẫu của Lý Kính Thụ (Vương hậu của Bắc Lương Ai Vương Thư Cừ Mục Kiền).
Hoàng đế
Phối ngẫu Tên thật Chức vị Thời gian tại vị Ghi chú
Hạ Vũ Liệt Đế
Hách Liên Bột Bột
Lương Hoàng hậu Lương thị Chính thê

Hoàng hậu

413 - ?
Hạ Phế Đế
Hách Liên Xương
Hoàng hậu ? Chính thê

Hoàng hậu

425 - 427
Hạ Mạt Đế
Hách Liên Định
Hoàng hậu ? Hoàng hậu ? - 430

Tham khảo

sửa