Wikipedia

Carachipampa

Carachipampa là một ngọn núi lửa hình nón có từ Thế Pleistocen tại Argentina. Nó là một phần của một khu vực núi lửa rộng lớn hơn đã sản sinh ra các dòng nham thạch chủ yếu là andesit. Nó được bao quanh bởi một hồ nước và một chảo muối, trong đó tại hồ nước đã hình thành một hệ sinh thái do vi sinh vật tạo ra.

Ảnh vệ tinh của núi Carachipampa

Núi lửa

sửa

Carachipampa nằm ở tỉnh Catamarca[1] thuộc miền tây bắc Argentina.[2] Nó là một ngọn núi lửa hình nón màu đen với đỉnh nằm ở phía đông nam của vành miệng núi lửa, bao quanh là một vùng đất được sản sinh bởi nham thạch bắt nguồn từ phía tây bắc của ngọn núi.[3] Phần phía đông nam của ngọn núi đã bị sụp.[4] Đã có báo cáo về sự xuất hiện của các nón tro bị xói mòn và các vòm dung nham.[5] Các dòng nham thạch đạt độ dày từ 2–6 mét (6 ft 7 in–19 ft 8 in) và dài 8 kilômét (5,0 mi),[6] chủ yếu là andesit mafic[7] tạo thành một dãy magma calci-kiềm. Các khoáng vật phenocryst chủ yếu là amphibol, pyroxen và olivin.[8] Các mẫu đá từ núi lửa đã được phân tích.[9]

Núi lửa đã phun trào cách đây 750.000 năm[10] và là một phần của giai đoạn núi lửa thứ tư trong khu vực.[7] Có một số trung tâm núi lửa mafic ở phía nam Puna, bao gồm khu vực Antofagasta de la Sierra ở phần phía bắc [11] Núi lửa Cerro Blanco ở phía tây nam đã phun trào ignimbrit che phủ địa hình phía tây nam Carachipampa[12] và vẫn còn đang hoạt động.[2] Địa chấn chiếu sóng đã xác định được một dị thường tốc độ thấp bên dưới Carachipampa, kết nối nó với một số núi lửa lân cận như Galán và Ojos del Salado.[13] Nó được gọi là "Cơ thể mắc ma Cerro Galán", nằm ở phía bắc Carachipampa; núi lửa nằm trên đường ranh giới của nó.[14] Có một đường đứt gãy lớn của vỏ Trái Đất có tên là "Carachipampa-Farallon Negro".[15] Đã có bằng chứng về hoạt động tân kiến tạo tại Carachipampa.[16]

Khu vực xung quanh

sửa

Ngọn núi nằm ở trung tâm và là điểm thấp nhất của một đồng bằng[17][18] rộng không có thực vật,[a] rộng 149 nhân 64 kilômét (93 mi × 40 mi),[20] đây là một trong những khu vực có độ cao thấp nhất ở Puna.[21] Về phía tây, vượt qua một dãy đồi là lưu vực Incahuasi,[22] ở phía đông có một ranh giới rõ nét[23] với Campo de Piedra Pomez,[2] với nhiều yardang (chỗ lồi địa hình) ăn sâu vào các lớp ignimbrit. Các lớp trầm tích đỏ từ Kỷ Permi và trầm tích Kỷ Paleogen lộ ra gần Carachipampa.[2] Các dạng đá khác xung quanh đồng bằng Carachipampa có tuổi từ Đại Tân Nguyên Sinh đến Kỷ Devon. Lưu vực này được lấp đầy bởi các trầm tích đạt độ dày 700 mét (2.300 ft).[20] Lưu vực này nổi bật với những đụn cát gió lớn (cao tới 1,5 mét (4 ft 11 in)), thường được hình thành bởi gió;[24] chúng nằm ở phía tây nam Carachipampa trong một thung lũng chạy về phía Cerro Blanco.[25] Gió đã loại bỏ các vật liệu mịn, chỉ để lại các vật liệu hạt trên đồng bằng[18] và để lại trầm tích xói mòn trên các vùng đất ngập nước.[26]

Khí hậu và nước

sửa

Khu vực này có khí hậu lạnh và khô,[23] vì dãy Andes ngăn chặn độ ẩm từ Đại Tây Dương thổi vào. Gió chủ yếu thổi từ phía tây bắc và có thể rất mạnh, điều này giải thích cho địa hình gió hình thành phổ biến ở Carachipampa.[27] Các đặc điểm khác của khí hậu bao gồm bức xạ tử ngoại cao, sự dao động nhiệt độ lớn hàng ngày và hiện tượng khô hạn thường xuyên, khiến môi trường sống tương tự như điều kiện trên sao Hỏa.[1]

Có hai nguồn nước lớn tại Carachipampa,[28] chúng bao quanh núi lửa:[29]

Có một số dòng nước, nhiều dòng trong số đó chỉ là tạm thời, chúng chảy tụ vào các nguồn nước của Carachipampa. Các nguồn này bao gồm các con sông Pirica và Colorado và suối ở El Peñón.[28] Ít nhất một con suối cung cấp nước cho một nguồn nước lớn hơn.[49] Sông Pirica và Colorado nhờ đó có thể chảy đến Carachipampa.[50] Các vùng đất ngập nước chủ yếu nằm ở phía bắc Carachipampa[51] và phủ một diện tích khoảng 0,361 kilômét vuông (0,139 dặm vuông Anh).[52]

Trong quá khứ có khả năng lưu vực này đã kéo dài đến Fiambalá, trước khi nó bị tách ra bởi hoạt động núi lửa.[53] Sau đó, hoạt động của các núi lửa Antofagasta de la Sierra ở xa hơn về phía bắc đã không còn nguồn nước cung cấp từ phía bắc[54] mặc dù có khả năng nước vẫn chảy ngầm từ Antofagasta đến Carachipampa.[55] Cho đến 1905 năm trước, khí hậu ẩm hơn và một thềm đất cao đã hình thành tại Laguna Carachipampa.[56] Các vùng đất ngập nước[57] và môi trường bãi biển đã phát triển từ khoảng 644 năm trước.[56]

Sử dụng bởi con người

sửa

Thị trấn El Peñón nằm ở phía đông Carachipampa,[2] và núi lửa lẫn hồ là một điểm đến du lịch.[52] Quốc lộ 53[58][c] từ Belen đến Antofagasta de la Sierra, Catamarca đi qua Carachipampa.[45] Không có bằng chứng về nông nghiệp hoặc các địa điểm khảo cổ quanh Carachipampa,[61] nhưng người dân Peñón đã sử dụng các vùng đất ngập nước làm đồng cỏ.[51] Vào năm 1978, đã có một khu cư trú được gọi là Carachi Pampa.[62] Bolivia đã từng tuyên bố quyền sở hữu phía nam vùng Puna bao gồm Carachipampa trong tranh chấp Puna de Atacama đầu thế kỷ 20.[63]

Vì các điều kiện môi trường cực kỳ khắc nghiệt, Carachipampa đã được sử dụng như một mô hình sao Hỏa trên Trái Đất.[1] Alum và muối đã được khai thác từ Carachipampa[64] và hiện tại công ty Lake Resources sở hữu quyền một dự án khai thác lithium tại Carachipampa.[65] Tên gọi có thể tham chiếu đến từ pampa nghĩa là "đồng bằng" trong tiếng Quechua; một phần gốc từ đầu tiên có thể là một tham chiếu đến kachi nghĩa là "muối", hoặc kachina, là một loại đất trắng, hoặc qáranpampa nghĩa là "cánh đồng hoang".[66]

Ghi chú

sửa
  1. ^ Một mặt đất có khả năng thấm nước quá cao cũng có thể cản trở đến sự phát triển của thảm thực vật.[19]
  2. ^ Các vùng sinh thái hồ ở Puna cũng được tạo ra bởi vi sinh vật.[39]
  3. ^ Hệ thống đường bộ của người Inca xuất phát từ Quebrada del Toro[59] có thể đi qua một địa điểm khác có tên là "Carachipampa".[60]

Tham khảo

sửa
  1. ^ a b c Huidobro và đồng nghiệp 2023, tr. 2.
  2. ^ a b c d e f Favaro và đồng nghiệp 2020, tr. 3.
  3. ^ Sundt 1911, tr. 85.
  4. ^ Coira & Cisterna 2021, tr. 97.
  5. ^ Maro và đồng nghiệp 2020, tr. 3.
  6. ^ Coira & Cisterna 2021, tr. 96.
  7. ^ a b Kay, Coira & Mpodozis 2006, tr. 500.
  8. ^ Maro và đồng nghiệp 2020, tr. 4.
  9. ^ Kay, Coira & Mpodozis 2006, tr. 501.
  10. ^ Coira & Cisterna 2021, tr. 32.
  11. ^ Coira & Cisterna 2021, tr. 94.
  12. ^ Coira & Cisterna 2021, tr. 31.
  13. ^ Calixto và đồng nghiệp 2013, tr. 4297.
  14. ^ Maro và đồng nghiệp 2020, tr. 15.
  15. ^ Clavero và đồng nghiệp 2024, tr. 3.
  16. ^ Olivera, Tchilinguirian & Grana 2004, tr. 237.
  17. ^ Pardo-Igúzquiza & Dowd 2021, tr. 1033.
  18. ^ a b Estrada 1999, tr. 10.
  19. ^ Grau và đồng nghiệp 2018, tr. 150.
  20. ^ a b Gozalvez, Álvarez & Seggiaro 2023, tr. 11.
  21. ^ Pintar 2014.
  22. ^ Sundt 1911, tr. 77.
  23. ^ a b Favaro, Hugenholtz & Barchyn 2021, tr. 3064.
  24. ^ Yizhaq 2008, tr. 1369.
  25. ^ Hugenholtz, Barchyn & Favaro 2015, tr. 136.
  26. ^ Tchilinguirian & Olivera 2012, tr. 53.
  27. ^ Favaro và đồng nghiệp 2020, tr. 4.
  28. ^ a b Zamora 2022, tr. 225.
  29. ^ Muñoz 1894, tr. 43.
  30. ^ Mirande 2022, tr. 100.
  31. ^ a b Vignale và đồng nghiệp 2022, tr. 8.
  32. ^ Maidana & Seeligmann 2015.
  33. ^ Seeligmann & Maidana 2019, tr. 477.
  34. ^ Grau và đồng nghiệp 2018, tr. 251.
  35. ^ Vignoni và đồng nghiệp 2024, tr. 74.
  36. ^ a b c Farías 2020, tr. 256.
  37. ^ Vignale và đồng nghiệp 2022, tr. 5.
  38. ^ a b c Pérez, Villafañe & Ruiz Sánchez 2024, tr. 63.
  39. ^ Vignale và đồng nghiệp 2022, tr. 3.
  40. ^ Vignale và đồng nghiệp 2022, tr. 6.
  41. ^ Pérez, Villafañe & Ruiz Sánchez 2024, tr. 62.
  42. ^ Torres và đồng nghiệp 2019, tr. 6.
  43. ^ Miatello và đồng nghiệp 2024, tr. 248.
  44. ^ Caziani và đồng nghiệp 2001, tr. 114.
  45. ^ a b Milana 2009, tr. 343.
  46. ^ Munné 1978, tr. 260.
  47. ^ Milana 2009, tr. 344.
  48. ^ Maro và đồng nghiệp 2020, tr. 2.
  49. ^ Sundt 1911, tr. 94.
  50. ^ Estrada 1999, tr. 151.
  51. ^ a b Muñoz 1894, tr. 120.
  52. ^ a b Caziani và đồng nghiệp 2001, tr. 106.
  53. ^ Sundt 1911, tr. 78.
  54. ^ Sundt 1911, tr. 86.
  55. ^ Estrada 1999, tr. 11.
  56. ^ a b Grana và đồng nghiệp 2016.
  57. ^ Tchilinguirian & Olivera 2012, tr. 54.
  58. ^ Munné 1978, tr. 267.
  59. ^ Vitry 2003, tr. 155.
  60. ^ Vitry 2003, tr. 158.
  61. ^ Tchilinguirian & Olivera 2012, tr. 56.
  62. ^ Munné 1978, tr. 262.
  63. ^ Pizarro 2010, tr. 354.
  64. ^ Zamora 2022, tr. 244.
  65. ^ Argento 2022, tr. 56.
  66. ^ Estrada 1999, tr. 13.

Nguồn

sửa

Liên kết ngoài

sửa


Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Carachipampa&oldid=72089207”