Wikipedia

Công quốc Bretagne

(Đổi hướng từ Công quốc Brittany)

Công quốc Brittany (tiếng Latin: Britannia Ducatus; tiếng Breton: Dugelezh Breizh; tiếng Pháp: Duché de Bretagne) là một quốc gia phong kiến thời trung cổ tồn tại từ khoảng năm 939[a] đến năm 1547.[b] Lãnh thổ của nó bao phủ toàn bộ bán đảo Brittany, giáp với Đại Tây Dương ở phía Tây và Eo biển Anh ở phía Bắc. Nó cũng tiếp giáp một đoạn ngắn với sông Loire ở phía Nam, Normandy và các tỉnh khác của Pháp ở phía Đông. Công quốc được thành lập sau khi quân đội Người Viking bị trục xuất khỏi khu vực vào khoảng năm 939. Vào thế kỷ thứ X và XI, công quốc không ổn định về chính trị, với các công tước chỉ nắm giữ quyền lực hạn chế bên ngoài vùng đất cá nhân của họ. Công quốc có mối quan hệ hỗn hợp với Công quốc Normandy láng giềng, đôi khi liên minh với Normandy, và vào những thời điểm khác, chẳng hạn như Chiến tranh Breton-Norman, dẫn đến xung đột công khai.

Công quốc Brittany
Tên bản ngữ
939–1547
Top: Cờ công quốc Bottom: Kroaz Du là lá cờ được sử dụng bởi công quốc độc lập thời Trung Cổ Brittany
Top: Cờ công quốc
Bottom: Kroaz Du là lá cờ được sử dụng bởi công quốc độc lập thời Trung Cổ
Quốc huy Brittany
Quốc huy
Tiêu ngữ: Kentoc'h mervel eget bezañ saotret (tiếng Breton)
Potius mori quam fœdari (tiếng Latinh)
Plutôt la mort que la souillure (tiếng Pháp)
À ma vie (tiếng Pháp) (variant)
Tổng quan
Vị thếTributary state under the Kingdom of the Franks (942–952)
Dynastic union with the Kingdom of the English (1181–1202)
Vassal state under the Kingdom of France (1202–1491)
Dynastic union with the Kingdom of France (1491–1547)
Thủ đôNantes
Rennes
Vannes
và các thành phố khác
Ngôn ngữ thông dụngBreton, Gallo, Latin, Pháp, Poitevin
Chính trị
Chính phủphong kiến
Công tước 
• 1514–1524
Claude (cuối cùng)
Lập phápĐiển trang Brittany; Nghị viện Brittany
Lịch sử 
Ngày 1 tháng 8 939
Ngày 13 tháng 8 1547
Kinh tế
Đơn vị tiền tệVarious[1]
Tiền thân		 Kế tục
Brittany
Viking Brittany
Vương quốc Pháp (910-1593)

Henry II của Anh đã xâm lược Brittany vào giữa thế kỷ XII và trở thành Bá tước xứ Nantes vào năm 1158 theo một hiệp ước với Công tước Conan IV của Brittany. Con trai của Henry là Vương tử Geoffrey, trở thành Công tước sau cuộc hôn nhân với Constance, Nữ công tước xứ Brittany. Các Vua Angevin của Anh vẫn nắm quyền kiểm soát cho đến khi đế chế của họ ở miền Bắc nước Pháp sụp đổ vào năm 1204. Hoàng gia Pháp duy trì ảnh hưởng của mình đối với Công quốc trong phần còn lại của thế kỷ XIII. Các dòng tu được hỗ trợ bởi tầng lớp quý tộc Breton đã lan rộng khắp Công quốc vào thế kỷ XI và XII, và vào thế kỷ XIII, dòng hành khất đầu tiên đã thành lập tại các thị trấn lớn của Brittany. Nội chiến nổ ra vào thế kỷ XIV, khi các đối thủ tranh giành Công quốc đã tiến hành đấu đá nhau trong Chiến tranh Kế vị Breton, với các phe phái khác nhau được Anh và Pháp ủng hộ.

Chủ quyền và độc lập của Công quốc bắt đầu chấm dứt sau cái chết của Francis II, Công tước xứ Brittany vào năm 1488. Công quốc được thừa kế bởi con gái của ông là Công nữ Anne, nhưng Vua Charles VIII của Pháp đã hủy bỏ cuộc hôn nhân hiện tại Anne và sau đó tự mình kết hôn với cô ấy. Kết quả là, Vua Pháp đã có được tước hiệu Công tước xứ Brittany – jure uxoris. Vương miện của Công tước được hợp nhất với vương miện của Pháp vào năm 1532 thông qua một cuộc bỏ phiếu của Điền trang Brittany, sau cái chết của Vương hậu Claude của Pháp, nữ công tước có chủ quyền cuối cùng. Các con trai của bà là Francis III, Công tước xứ Brittany và sau đó là Henry II của Pháp trong mọi trường hợp sẽ tạo ra một liên minh cá nhân sau cái chết của cha họ.

Sau Cách mạng Pháp, và là kết quả của các hình thức chính phủ cộng hòa khác nhau của Pháp kể từ năm 1792, công quốc được thay thế bằng hệ thống các département (hoặc các tỉnh) của Pháp tiếp tục tồn tại dưới thời Cộng hòa thứ năm của Pháp. Trong thời hiện đại, các département cũng đã tham gia vào các Vùng hành chính[c] mặc dù Vùng hành chính của Brittany không bao gồm toàn bộ công quốc thời trung cổ.

Nguồn gốc

sửa
Bài chi tiết: Vương quốc Bretagne và Danh sách quân chủ Bretagne
 
Brittany thế kỷ IX

Công quốc Brittany nổi lên vào đầu thế kỷ thứ X, chịu ảnh hưởng của một số chính thể trước đó.[2] Trước khi Đế chế La Mã bành trướng vào khu vực này, các bộ lạc Gallic đã chiếm bán đảo Armorica, chia bán đảo này thành 5 khu vực, sau đó hình thành cơ sở cho chính quyền La Mã đối với khu vực này và tồn tại cho đến thời kỳ Công quốc.[2] Những bộ lạc Gallic này – được gọi là Armorici trong tiếng Latinh – có mối quan hệ chặt chẽ với các bộ lạc Britonnes ở Anh thuộc La Mã.[3] Giữa cuối thế kỷ thứ IV và đầu thế kỷ thứ VII, nhiều người Anh trong số này đã di cư đến bán đảo Armorica, hòa nhập với người dân địa phương để tạo thành những người Anh sau này,[4] những người cuối cùng trở thành người Breton. Lý do cho những cuộc di cư này vẫn chưa chắc chắn.[5][d] Những cuộc di cư từ Anh này đã góp phần tạo nên tên gọi của Brittany.[7]

Brittany bị chia cắt thành các vương quốc nhỏ, đầy xung đột, các vương quốc tranh giành tài nguyên.[8] Đế chế Carolingian của người Frank đã chinh phục khu vực này trong thế kỷ thứ VIII, bắt đầu từ khoảng năm 748, chiếm toàn bộ Brittany vào năm 799.[9] Người Carolingian đã cố gắng tạo ra một chính quyền đơn nhất xung quanh các trung tâm Rennes, Nantes và Vannes bằng cách sử dụng những người cai trị bản địa, nhưng quyền kiểm soát của các vị vua Brittany đối với khu vực này vẫn rất mong manh.[10][11][12] Công nghệ và văn hóa Carolingian bắt đầu ảnh hưởng đến Brittany, và nhà thờ ở Brittany cũng bắt đầu mô phỏng theo mô hình của người Frank.[3]

Tuy nhiên, ảnh hưởng lớn nhất đối với Công quốc sau này là sự hình thành một vương quốc Brittany đơn nhất vào thế kỷ thứ IX.[13] Năm 831, Louis Mộ đạo bổ nhiệm Nominoe, Bá tước xứ Vannes, người cai trị Breton, sứ thần của lãnh chúa (Missus dominicus), tại Ingelheim vào năm 831.[14] Sau cái chết của Louis vào năm 840, Nominoe đứng lên thách thức vị hoàng đế mới, Charles Hói, được khuyến khích một phần bởi các cuộc tấn công mới của người Viking vào đế chế.[15] Charles Hói đã tạo ra Phiên hầu quốc Neustria để bảo vệ Tây Francia khỏi Breton và Viking.[16] Erispoe đã chiến đấu với Charles the Bald, người cảm thấy rằng một cuộc tấn công nhanh chóng sẽ thách thức thành công nhà lãnh đạo mới của Breton. Erispoe đã giành được chiến thắng trong Trận Jengland và theo Hiệp ước Angers năm 851, nền độc lập của Brittany đã được đảm bảo.

Vương quốc mới được thành lập tỏ ra mong manh và sụp đổ nhanh chóng trước sự tấn công của người Viking.[13] Năm 853, tàu Viking Godfried rời sông Seine cùng hạm đội của mình, đi vòng quanh bán đảo Breton và cướp phá Nantes. Erispoe liên minh với thủ lĩnh của một hạm đội Viking khác, Sidroc, người đã phản bội ông, dẫn đến việc Erispoe thất bại dưới tay người Viking.[17] Một Erispoe đã suy yếu, tiếp tục cai trị cho đến năm 857, khi ông bị ám sát và sau đó người cai trị Breton tiếp theo cũng là người anh em họ và đối thủ của ông, Salomon, Bá tước xứ Rennes và Nantes.[12] Các cuộc đột kích của người Viking vẫn tiếp tục. Alan I đã đánh bại thành công một làn sóng người Viking vào khoảng năm 900, mở rộng vương quốc để bao gồm không chỉ các lãnh thổ của người Breton là Tử quốc Léon, Domnonée, Cornouaille và Vannetais, mà còn cả các bá quốc của người Frank là Bá quốc Rennes, Bá quốc Nantes, Coutances và Avranches, cũng như các phần phía Tây của Poitou và Bá quốc Anjou.[cần dẫn nguồn] Thành công quân sự của Alan I cần có trong thời kỳ hòa bình khỏi các cuộc xâm lược của người Viking và một số cuộc tấn công của người Viking đã được ghi nhận từ năm 900 đến năm 907.[18]

Sau cái chết của Alan I vào năm 907, Brittany một lần nữa bị người Viking tràn ngập. Fulk Đỏ, Bá tước xứ Anjou, được cho là đã chiếm đóng Nantes từ năm 907 đến năm 919 khi ông giao nó cho những người Viking xâm lược. Năm 919, hạm đội Rognvaldr vĩ đại của người Viking đổ bộ vào Nantes, nhanh chóng thống trị khu vực. Cuộc xâm lược này đã đẩy nhanh cuộc di cư của người Breton, bao gồm cả cuộc di cư của machtierns, "các quan chức cha truyền con nối địa phương mà chính quyền dân sự phụ thuộc vào".[19] Trong số những người tị nạn có Mathuedoï, Bá tước xứ Poher, và con trai ông ta Alan Barbetorte, cháu trai của Alan I; họ trốn sang Anh và sống lưu vong trong triều đình của Edward trưởng giả và con trai và người kế vị của Edward là Æthelstan. Người Viking chiếm đóng Brittany kéo dài đến khoảng năm 936.[20] Lịch sử ghi lại rất ít về thời kỳ này cho đến khi Alan Barbetorte trở lại vào năm 937 để trục xuất người Viking và thiết lập lại một phiên bản của vương quốc Carolingian trước đây.[21][13]

Kinh tế

sửa

Phần phía Bắc và phía Tây của lãnh thổ công quốc dựa vào nền kinh tế nông nghiệp mục vụ; vùng Đông Nam được hưởng thời tiết ấm áp hơn và tiến hành canh tác chăn nuôi và trồng trọt hỗn hợp, dựa trên các khu điền trang nhỏ.[22] Khu vực này có một nền kinh tế hàng hải mạnh mẽ và đa dạng bao gồm các cảng thương mại và đánh cá. Vào thời của Công quốc, nhiều loại tiền tệ đã xuất hiện và các Công tước xứ Brittany đôi khi đúc tiền của riêng họ. Vàng và bạc cũng được sử dụng để trao đổi.

Vai trò của Giáo hội Công giáo

sửa
 
Nội thất của Nhà thờ Dol, Trụ sở của Tổng Giám mục xứ Dol, dành riêng cho Thánh Samson

Công quốc bị ảnh hưởng bởi sự phát triển của các dòng tu lớn sau những Cải cách Gregory vào thế kỷ XI.[23] Được hỗ trợ bởi tầng lớp quý tộc Breton, các nhà thờ và tu viện mới được xây dựng và việc quản lý Giáo hội trở nên tích cực hơn.[24] Vào thế kỷ XIII, các dòng khất sĩ mới lan rộng khắp các thị trấn của Công quốc, một lần nữa với sự hỗ trợ của các lãnh chúa kiểm soát các trung tâm đô thị.[25] Những mệnh lệnh khất thực này rất phổ biến và trở nên phổ biến hơn vào thế kỷ XV.[26] Di tích của các vị thánh địa phương vẫn còn phổ biến, nhưng di tích gắn liền với các nhân vật Công giáo tối cao như Đức mẹ đồng trinh Mary và John Tông đồ ngày càng trở nên phổ biến trong thế kỷ XIII và XIV.[27]

Luât pháp

sửa

Công quốc hình thành vào thế kỷ thứ X và XI là một xã hội phong kiến, với luật lệ và phong tục được điều hành thông qua hệ thống phân cấp của các lãnh chúa Breton, từ vô số người nắm giữ các lâu đài địa phương cho đến một số ít bá tước và Công tước ở các trung tâm đô thị.[28] Sự phụ thuộc vào số lượng lớn các lãnh chúa địa phương này là một sự đoạn tuyệt với các chính thể Celtic và Carolingian trước đây trong khu vực.[29] Tầng lớp quý tộc ở Breton, như các nhà sử học Galliou và Jones đã mô tả, "bảo thủ và ngoan cường" trong quan điểm của họ, nhưng chịu ảnh hưởng nặng nề của xã hội và văn hóa Pháp, đôi khi tạo ra căng thẳng với các truyền thống và phong tục địa phương lâu đời hơn.[30]

Lịch sử

sửa
Bài chi tiết: Lịch sử Bretagne

Thế kỷ X

sửa

Công quốc Brittany nổi lên sau khi Alan Barbetorte trở về vùng này từ Anh vào năm 936.[31] Barbetorte tuyên bố sở hữu tước hiệu Bá tước xứ Cornouaille và Nantes, đồng thời với bản thân lấy hiệu là Alan II, trị vì với tư cách là Công quốc Brittany mới (Brittonum dux.).[32] Sử dụng một mạng lưới các thị trấn nhỏ được bảo vệ và các địa điểm tu viện, Alan đã đẩy lùi các bước tiến của người Viking.[33] Vào ngày 1 tháng 8 năm 939, với sự trợ giúp của Judicael Berengar, Bá tước xứ Rennes và Hugh I, Bá tước xứ Maine, ông đã đánh bại người Viking trong Trận Trans-la-Forêt, hoàn thành việc trục xuất họ khỏi Brittany.[34] Công quốc của Alan nhỏ hơn Vương quốc Brittany trước đây, vì mặc dù giành được Magues và Tiffauges ở phía Nam, các công tước không còn cai trị các vùng Bán đảo Cotentin, Avranchin và Mayenne.[32] Alan tỏ lòng tôn kính Louis IV của Pháp vào năm 942.[35] Bất chấp một số ảnh hưởng của người Celt lâu đời hơn, công quốc mới về nhiều mặt tương tự như các quốc gia hậu Carolingian khác hình thành trên khắp khu vực.[7] Trong những thập kỷ tới, một mạng lưới các lãnh chúa địa phương hùng mạnh đã nổi lên khắp Brittany, chiếm giữ các Lâu đài Motte và bailey và có lòng trung thành phong kiến lỏng lẻo đối với công tước.[36] Miền Đông Brittany là nơi thay đổi đầu tiên, nhưng các tập tục này đã lan rộng trong 50 năm tiếp theo đến các vùng xa xôi hơn ở phía Bắc và Tây Nam.[37]

Alan II cũng liên minh với Theobald I, Bá tước xứ Blois.[35] Alan II đã kết hôn với em gái của Theobald là Adelaide, khiến Theobald có ảnh hưởng đến tận Rennes.[38] Tuy nhiên, cái chết của Alan II đã để lại một khoảng trống ở Brittany khiến nó dễ bị xâm lấn bởi người Norman hoặc người Angevins.[39] Đến lượt Fulk II, Bá tước xứ Anjou mới góa vợ, đồng minh của Theobald, kết hôn với góa phụ của Alan II.[e] Sau khi ông qua đời, Alan II được kế vị bởi con trai ông là Công tử Drogo. Quy tắc của Drogo đặt tiền lệ cho vai trò nhiếp chính trong thời kỳ người thừa kế công tước còn nhỏ. Trong suốt triều đại của mình, Drogo nằm dưới quyền nhiếp chính chung của chú mình là Bá tước xứ Blois, Theobald I (người đã giao quyền quản lý công quốc cho Wicohen, Tổng giám mục Dol, và Bá tước xứ Rennes Juhel Berengar làm quản lý), và cha dượng của ông, Fulk II, Bá tước xứ Anjou.[40]

Dưới thời Drogo, công quốc tiếp tục trải qua bất ổn chính trị và ông không thể duy trì đường lối cai trị của mình. Drogo qua đời vào năm 958. Hai trong số những người con ngoài giá thú của Alan II, Hoël và Guerich, đã cố gắng nắm giữ quyền Bá tước xứ Nantes và bảo vệ yêu sách của họ đối ngai vàng của công quốc nhưng cuối cùng không thành công. Năm 990, con trai của Juhel Berengar là Conan I xứ Rennes, cháu trai của Pascweten, trở thành Công tước và tước hiệu được chuyển cho Nhà Rennes. Conan I cai trị chỉ trong 2 năm và chết khi chiến đấu chống lại anh rể Fulk III, Bá tước xứ Anjou trongTrận Chinh phục vào ngày 27 tháng 6 năm 992. Con trai cả của ông là Geoffrey I, kế vị ông. Blois đe dọa quyền kế vị của Conan. Công tước Geoffrey I, một thành viên của Nhà Nantes, đã tham gia vào một liên minh triều đại với Richard II, Công tước xứ Normandy trong một cuộc hôn nhân ngoại giao giữa hai nhà. Các nghi lễ kết hôn do nhà thờ chấp thuận được tổ chức tại Mont-Saint-Michel. Geoffrey I kết hôn với Hawise xứ Normandy, em gái của Richard II; và Richard II kết hôn với Judith xứ Brittany, em gái của Geoffrey I và là con gái của Conan I.[41]

Thế kỷ XI

sửa

Thế kỷ XII

sửa

Thể kỷ XIII

sửa

Thế kỷ XIV

sửa

Thế kỷ XV

sửa

Thế kỷ XVI

sửa

Thế kỷ XVII và XVIII

sửa

Xã hội, văn hoá và chính phủ

sửa

Di sản

sửa

Chú thích

sửa
  1. ^ This was the date of the Battle of Trans-la-Fôret
  2. ^ The year the titles of King of France and Duke of Brittany were joined in one ruler, Henry II of France
  3. ^ The creation of regions in modern France occurred pursuant to the Law of Decentralisation (2 March 1982)
  4. ^ Mid-20th-century historians Ferdinand Lot and Nora Kershaw Chadwick argued that this had occurred in response to hostile raids into Britain. But late 20th-century historians, including Patrick Galliou and Michael Jones, have emphasised the paucity of evidence supporting this analysis.[6]
  5. ^ Brittany was free of any royal French influence until 1123, when Louis VI of France confirmed the bishop of Nantes. See Jones, 1988, page 4.

Tham khảo

sửa
  1. ^ Booton 2010, tr. 12.
  2. ^ a b Jones 1988, tr. 2.
  3. ^ a b Galliou & Jones 1991, tr. 130.
  4. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 128.
  5. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 128–131.
  6. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 130–131.
  7. ^ a b Jones 1988, tr. 2–3.
  8. ^ Smith 1992, tr. 20–21.
  9. ^ Price 1989, tr. 21.
  10. ^ Smith 1992, tr. 9, 18.
  11. ^ Everard 2000, tr. 9.
  12. ^ a b Bradbury 2000, tr. 57.
  13. ^ a b c Jones 1988, tr. 3.
  14. ^ Delumeau 1969, tr. 524.
  15. ^ Price 1989, tr. 23.
  16. ^ The Columbia Encyclopedia 1935, tr. 1252.
  17. ^ Price 1989, tr. 25–26.
  18. ^ Price 1989, tr. 355.
  19. ^ Price 1989, tr. 356–360.
  20. ^ Price 1989, Appendix Two.
  21. ^ Price 1989, tr. 362.
  22. ^ Smith 1992, tr. 25–26.
  23. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 267–268.
  24. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 268.
  25. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 268–269.
  26. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 270.
  27. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 270–272.
  28. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 170–169.
  29. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 171–172.
  30. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 172.
  31. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 168–169.
  32. ^ a b Galliou & Jones 1991, tr. 169.
  33. ^ Jones 1988, tr. 15.
  34. ^ Hjardar & Vike 2016, tr. 334.
  35. ^ a b Jones 1988, tr. 4.
  36. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 169–170.
  37. ^ Galliou & Jones 1991, tr. 170–171.
  38. ^ Bachrach 1993, tr. 7.
  39. ^ Bachrach 1993, tr. 8.
  40. ^ Bachrach 1993, tr. 261.
  41. ^ Crouch 2002, tr. 36.

Thư mục

sửa
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Công_quốc_Bretagne&oldid=71711378”